vrijdag 23 december 2011

GOK-blog dec 2011 #10 (slot): "En dan staat daar ineens een Groot Amadeus Omroepkoor!"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn, en op vrijdag 23 december op het Amadeus Lyceum in Vleuten. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

"Op deze slotdag werken we met docenten en medewerkers"

door Kathelijn van Dongen

Nog een dag en dan is het tijd voor een welverdiende kerstvakantie. Zoals ik al schreef, leek gisteren al een slotdag te zijn. Dat betekent dat vandaag als een eerste dag voelt. Om 10.00 uur staat er al een optreden van de afvaardiging van het Omroepkoor op de planning. Erg vroeg, moet ik zeggen. Maar we slaan er ons doorheen.

Na deze duik in het diepe, gaan we met de docenten en medewerkers aan de slag. Het is mooi om te zien dat Suzi, die ook vandaag de formidabele leiding neemt, een zelfde werkwijze hanteert als bij de leerlingen. We doen sharks en snakes na, allemaal met als doel om de concentratie en discipline vast te houden.

In vijf groepen componeren we twee regels tekst over thema afscheid voor de allerlaatste keer. Dat levert hier en daar leuke kronkels en hilarische teksten leven. Een en al wordt gedaan op een paar maten uit de vierde acte van La Bohème. We hebben ook een ware Mimi (sopraan Elma van den Dool) tot onze beschikking. Als we onze brouwsels voor elkaar hebben uitgevoerd voorzien van ware Boyband-gebaren, gaan we in een grote rij staan.

Onder leiding van Edward Caswell wordt de muziek gesmeed tot nieuwe compositie met piano en solist. We leren samen met de docenten om sterk en zacht te zingen. Nog steeds maken we onze gebaren. En dan staat daar ineens een Groot Amadeus Omroepkoor. Dat is toch wel heel bijzonder!

De docenten hebben erg genoten vandaag. Met een bijzonder goed verzorgde kerstlunch als afsluiting, is de kerstvakantie welverdiend.

Chapeau aan allen die hebben meegewerkt aan deze leerzame week. Hier en daar was het best vermoeiend, maar al met al heel zinvol om te doen, vond ik!

Fijne feestdagen en een gezond, liefdevol en vooral muzikaal 2012!

> GOK-blog dec 2011 #9: "Is het dan toch spannender om voor leeftijdgenoten te zingen?"
> GOK-blog dec 2011 #8: "Wat wil je nog meer in een educatieproject?"
> GOK-blog dec 2011 #7: "Het stuk is prachtig en wordt steeds mooier"
> GOK-blog dec 2011 #6: "Springend, huppelend, hinkelend, we doen het allemaal"
> GOK-blog dec 2011 #5: "Ik zag dat het publiek geraakt werd"
> GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"
> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

donderdag 22 december 2011

GOK-blog dec 2011 #9: "Is het dan toch spannender om voor je leeftijdgenoten te zingen?"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn, en op vrijdag 23 december op het Amadeus Lyceum in Vleuten. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

"De school ademt cultuur en creativiteit"

door Kathelijn van Dongen



Een beetje gespannen stap ik vanochtend in de auto. Vandaag beginnen we namelijk op een andere tijd en worden we op een andere locatie, het Amadeus Lyceum in Vleuten (die kennelijk volgens de info niet met de routenavigatie kan worden gevonden). Dan denk ik, waarom is die school niet met de routenavigatie te vinden? En ben ik toch even bang, dat ik het dan wel niet zal kunnen vinden, of dat er vandaag wel een extra lange file zal staan. Dat maakt dat ik extra op tijd in de auto stap. Dus lekker op tijd en niets aan de hand stap ik 45 minuten voor aanvang een grandioos leuke school binnen. De school ademt cultuur en creativiteit. Dat belooft veel goeds!

Na een overheerlijk kopje koffie, starten we om 10.45 uur met onze gezamenlijke repetitie. Zoals gehoopt, worden we getrakteerd op een geheel nieuwe compositie van de leerlingen van het Amadeus Lyceum. Onder begeleiding van de componist John Barber, hebben ze dat stuk gisteren in een ochtend in elkaar gedraaid. Werkelijk prachtig gedaan! Ze zijn zo lief geweest om ons als koor ook een aandeel in hun meesterwerk te geven. Het stuk is genaamd ‘Looking into te water’.

In de ochtend oefenen we ons aandeel nog even. Weliswaar in een gortdroog lokaal met een piano die hier en daar wat hapert, maar dat hindert ons niet.

's Middags geven we in totaal drie uitvoeringen. Tussen de uitvoeringen door is er geen echte pauze. Zo vlak voor kerst is iedereen wel een beetje toe aan vakantie merk ik om me heen. Na een nacht vol met onderbrekingen omdat ik mijn jongste dochtertje moet voeden, heb ik het ook even moeilijk vanmiddag.

Het publiek bestaat uit uitgelaten leerlingen. Ze hebben morgen namelijk vakantie. Hier en daar is het lastig voor het koor om in de a capella stukken niet gestoord te voelen door de geluiden uit de zaal. Maar volgens mij is publiek wel enthousiast. Zeker ook over het aandeel van hun schoolgenoten. De laatste uitvoering is voor ouders en docenten. Ik mag het mis hebben, maar ik lijk toch bespeuren dat het leerlingenkoor ineens wat meer ‘zingt’. Is het dan toch spannender om voor je leeftijdgenoten te zingen? Ik kan het mis hebben. Het heeft wel iets geks vandaag. Vanmiddag hebben we met de leerlingen een afsluiting gedaan. We zien hun morgen ook niet terug. Het voelt dus als een laatste dag, maar dat is het niet..... Morgen gaan we aan de slag met de docenten van het Amadeus Lyceum.....Ach, even omschakelen en dan wordt het vast ook weer hartstikke leuk! Ik wil vanuit hier de docenten succes en sterkte wensen. Want de leerlingen waren deze week fantastisch, zie daar maar eens aan te tippen!

> GOK-blog dec 2011 #8: "Wat wil je nog meer in een educatieproject?"
> GOK-blog dec 2011 #7: "Het stuk is prachtig en wordt steeds mooier"
> GOK-blog dec 2011 #6: "Springend, huppelend, hinkelend, we doen het allemaal"
> GOK-blog dec 2011 #5: "Ik zag dat het publiek geraakt werd"
> GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"
> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

woensdag 21 december 2011

GOK-blog dec 2011 #8: "Wat wil je nog meer in een educatieproject?"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn, en op vrijdag 23 december op het Amadeus Lyceum in Vleuten. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

Heuse ‘vierstemmige’ body percussion

door Kathelijn van Dongen



De uitvoering die we morgen en vrijdag zullen gaan geven, krijgt al steeds meer vorm. Maar hoe en wat precies, blijft gedeeltelijk nog een verrassing. Dat houdt een mens nieuwsgierig en flexibel. De juiste ingrediënten voor ontwikkeling volgens mij. Wat wil je nog meer in een educatieproject?

Zoals ik gisteren schreef, hebben we op dag 2 in vier groepen geïmproviseerd. Vandaag zijn we hier op doorgegaan en hebben we deze geïmproviseerde melodieën vandaag vierstemmig gerepeteerd met het koor. ’s Middags bij de gezamenlijke repetitie met de leerlingen mochten we onze vierstemmige versie laten horen. We hadden vier stijlen voor de leerlingen in petto: de Palestrina, de Rachmaninov, de Wagner en de Andrew Llyod Webber (ja, zelfs die!). De leerlingen op hun beurt verrasten ons met heuse ‘vierstemmige’ body percussion. En we werden getrakteerd op een echte soliste. Een heerlijke uitwisseling van onze wederzijdse vorderingen.

Wat vinden de leerlingen van deze week?
Op deze vraag, antwoordt Machiel lachend: Leuk! Zo nu en dan gaat het een beetje langzaam door de vele herhalingen.
En of ze dan ook iets geleerd hebben. Bart: Jazeker, we hebben vandaag geleerd muziek te componeren en teksten te schrijven naar aanleiding van de Song of the Moon uit de opera Rusalka. Dat is wel mooi.

Misschien dat we morgen daarvan iets gaan horen. Dan gaan we naar Vleuten, naar het Amadeus Lyceum. Dat wordt een voorproef op de uiteindelijke studiedag op 23 december. We gaan ook al wat uitvoeren voor leerlingen en docenten. Heb er zin in!

N.B.
Gisteren plaatste ik overigens een TED filmpje over de componist Eric Whitacre. Het fenomeen TED is bij menigeen wellicht al bekend. Zo niet, dan bij deze: het is een platform voor het uitwisselen van innovatieve ideeën. Ik wil jullie een filmpje van Benjamin Zander over Classical Music niet onthouden.



> GOK-blog dec 2011 #7: "Het stuk is prachtig en wordt steeds mooier"
> GOK-blog dec 2011 #6: "Springend, huppelend, hinkelend, we doen het allemaal"
> GOK-blog dec 2011 #5: "Ik zag dat het publiek geraakt werd"
> GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"
> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

dinsdag 20 december 2011

GOK-blog dec 2011 #7: "Het stuk is prachtig en wordt steeds mooier"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn, en op vrijdag 23 december op het Amadeus Lyceum in Vleuten. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

Chapeau aan de leerlingen!

door Kathelijn van Dongen



Vandaag hebben we dag twee van deze educatieweek beleefd. Aan het begin van de dag weet je eigenlijk niet precies wat er gaat gebeuren. Welke stukken gaan we zingen dan wel performen? en: Wat gaan we straks met de scholieren samen doen? Omdat er zoveel onverwachts gebeurt, lijkt de dag heel lang te duren en omdat het zo leuk is, gaat de dag tegelijkertijd heel snel voorbij, dat is mijn ervaring. Ik zal de leerlingen morgen eens vragen hoe zij dat beleven...

We hebben in elk geval weer een lekkere ochtendrepetitie gehad. Dit keer met David Lawrence. We zongen Water Night van Eric Whitacre. Op een gegeven moment zongen we een akkoord bestaande uit 14 noten. En we waren met 16 zangers. "Het stuk lijkt voor ons geschreven", zoals David Lawrence zo mooi zei. Het stuk is prachtig en wordt steeds mooier. Ik krijg steeds meer zin om het uit te voeren. Als je wat meer wilt weten over de muziek van deze componist, dan moet je volgens David Lawrence eens googlen ‘ted talks whitacre sleep’. Dit heb ik vanavond dan maar eens gedaan! Je krijgt dan onder meer dit filmpje te zien:


Ik moet mezelf nog even corrigeren. Gisteren schreef ik van een koor van 100 leerlingen. Het blijken een stuk of 50 leerlingen te zijn. Moet je nagaan, hoe een eerste indruk kan uitpakken. Chapeau aan de leerlingen!

Samen met de scholieren hebben we vanmiddag weer hard gewerkt. In vier groepen, hebben we geïmproviseerd. Het is fascinerend om te horen wat voor een verschillende composities hieruit ontstaan. Suzie, onze workshopleidster, heeft de improvisaties opgenomen. Ik ben heel benieuwd wat we daar nog mee gaan doen. Wordt vervolgd....

> GOK-blog dec 2011 #6: "Springend, huppelend, hinkelend, we doen het allemaal"
> GOK-blog dec 2011 #5: "Ik zag dat het publiek geraakt werd"
> GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"
> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

maandag 19 december 2011

GOK-blog dec 2011 #6: "Springend, huppelend, hinkelend, we doen het allemaal"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn, en op vrijdag 23 december op het Amadeus Lyceum in Vleuten. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

“Wade in the water” – een waar slavenkoor

door Kathelijn van Dongen

Krabben, krabben en nog eens krabben, zo begint de dag in Oisterwijk. IJzig koud, geen sneeuw. Wat gaat het weer doen en wat gaat vandaag brengen? Het educatieproject is een al week aan de gang, als ik vandaag instap. Best wel spannend dus!

Met veertien koorleden beginnen we de repetitie onder motiverende leiding van Edward Caswell. Een nieuwe groep leerlingen is naast ons in studio 8 aan het repeteren met Suzi Zumpe. Het is de bedoeling dat we elkaar om 12.15 uur laten horen wat we hebben gerepeteerd.



Na even wakker zingen na een zwaar weekend en toch een fijne repetitie, stappen we vol goede moed - als het zover is – studio 8 binnen. Eerst mogen we luisteren naar de kunsten van de kinderen. Het is een heus koor, wel zo’n 100 man sterk. Een koor met evenveel jonge mannen als jonge meiden. Zo zou de verdeling bij meer koren in Nederland moeten zijn. Het koor begint met een klank vol zelfvertrouwen en moed. Iedereen zingt uit volle borst, wat een traktatie!

Dan zijn wij aan de beurt en mogen we op de maandag een waar optreden geven voor een publiek dat wellicht niet zo vaak in aanraking komt met muziek van Barber en Whitacre. Ik ben best een beetje zenuwachtig. In de pauze hoor ik van Iris (van MCO Educatie) dat de kinderen ook erg zenuwachtig waren en dat ze ons toch wel beter vonden. Leuk, toch!

Na de middagpauze gaan we met de hele groep aan de slag. Koorleden en leerlingen door elkaar lopend, springend, huppelend, hinkelend, we doen het allemaal. Het voelt al snel als een echte groep. Zonder bladmuziek studeren we vier Slave Songs in. Te beginnen met ‘wade in the water’. Onder bezielende leiding van Suzi Zumpe klinken we al gauw als een waar slavenkoor.

En dan is het al weer 14.15 uur, het koor vertrekt. Het zonnetje is vandaag mooi doorgebroken in Hilversum en deze ‘eerste’ dag van het project is een mooie belofte voor deze week gebleken. Op naar onze uitvoering op vrijdag 23 december op het Amadeus Lyceum in Vleuten!

> GOK-blog dec 2011 #5: "Ik zag dat het publiek geraakt werd"
> GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"
> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

zondag 11 december 2011

RFO-blog dec 2011 #10 (slot) - "Edo de Waart was zich waarschijnlijk van geen volle maan bewust"

Het Radio Filharmonisch Orkest gaf in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert stonden onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest deden verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Henk de Vlieger, slagwerk

EN TOEN GEBEURDE HET...

Gisteren, 10 december 2011, was het volle maan. Was het toeval of boze opzet van de ZaterdagMatinee om juist op zo’n dag de opera Salome te programmeren? In die opera speelt de 'Mondscheibe', de volle maan, een belangrijke rol. Salome zingt bij haar opkomst dat het goed is om de maan te zien, als een zilveren bloem, koel en kuis (nota bene!). Een page vergelijkt de maan daarentegen met een dode vrouw, die oprijst uit het graf. Herodes ziet er vervolgens een waanzinnige vrouw in, een vrouw die overal naar minnaars zoekt, een dronken vrouw die door de wolken waggelt. En Heriodas meent met enig sarcasme: de maan is als de maan, dat is alles. Aan het eind van de opera geeft Herodes zijn bedienden opdracht om de maan en sterren te verbergen, want er gaan dingen gebeuren die zelfs het nachtlicht niet kunnen verdragen…

Aan de volle maan, hoe onschuldig en stoïcijns ook, wordt van oudsher de onvermijdelijke oorzaak van labiliteit en onheil toegedicht. Daar heeft Oscar Wilde, de oorspronkelijke auteur van Salome, op briljante wijze gebruik van gemaakt. Maar is het waar dat er bij volle maan meer ongelukken gebeuren?

Met nog maar net het ontbijt achter de kiezen betrad ik gisterenochtend het podium van het Concertgebouw. Om 10:30 moest er een soundcheck worden uitgevoerd in verband met de ondergrondse stem van Jochanaän. Vóór die tijd was het zaak om de slagwerkopstelling gereed te hebben. Samen met ons onvolprezen team van orkestassistenten nam ik nog even de details door van het uitvoerige changement dat tijdens de pauze moest plaatsvinden. Het is een handicap van het Radio Filharmonisch Orkest, dat het altijd genoegen moet nemen met slechts één, hooguit anderhalve repetitie op het podium waar het concert plaatsvindt. Een beperking waar we weliswaar mee hebben leren leven, maar die toch altijd een extra druk legt op zo’n dag als gisteren. En gisteren vooral, want het ging om een opera, waarbij het probleem van de klankbalans als het ware is ingecomponeerd. Zouden we als orkest in staat zijn om op die ene middag weer zo’n topprestatie te leveren, voor microfoons en camera’s, met de pers en een verwend en kritisch publiek in de zaal en met de wetenschap dat revanche nemen in een volgend concert ons niet - vrijwel nooit - beschoren is?

We hadden ‘s ochtends nog een repetitie van een uur (inclusief de tijd voor een changement), waarin Edo de Waart ons voortdurend op het hart drukte om toch vooral niet te sterk te spelen. Late crescendi, snelle diminuendi, steeds één graadje van de dynamiek afhalen, we wisten het en we wilden het allemaal wel, maar daarmee was het nog niet zo eenvoudig gerealiseerd. Zeker niet in de akoestiek van het Concertgebouw.

Het eerste deel van het concert verliep, voor zover ik het vanuit mijn positie achterin het orkest kon beoordelen, spannend maar succesvol. Al mijn lastige passages op de buisklokken, snelle wisselingen van instrument en stokken, het lukte allemaal. De compositie van Rihm hield de aandacht van het publiek vast (zoiets voel je op het podium) en sopraan Hellen Kwon maakte indruk (en wij op haar, zoals bleek tijdens het applaus). De pauze werd voor mij grotendeels besteed aan het slagwerkchangement, waarbij ook een harmonium betrokken was, dat achter het slagwerkpodium tussen de open deurtjes moest worden opgesteld. Harmoniumspeler John Snijders hielp me bij het tillen van het buisklokkenrek en bezwoor me dat de aanwijzing in zijn partij, “nicht hervortretend”, hem wel zou lukken.

Het voelde op een of andere manier toch raar om na de pauze nog aan een complete opera te beginnen, een onbestemd gevoel dat ik niet nader weet te omschrijven. In de eerste twee scènes komen geen bekkens voor en dat gaf me de gelegenheid om de tekst van de opera nog eens goed op me in te laten werken. Niet dat de zangers vanuit mijn positie goed waren te verstaan, maar ik heb Salome vaak genoeg gespeeld en de partituur vaak meegelezen, om de teksten te kennen. Ik besefte al luisterend en genietend, dat Oscar Wilde op onnavolgbare wijze een dubbel tijdsbeeld heeft neergezet. Dat van zijn eigen tijd, vooral door het weelderig taalgebruik van het fin de siècle, en dat van de eerste eeuw, waarin bijvoorbeeld het monotheïsme van de joden onbegrijpelijk was in de ogen van alle andere bevolkingsgroepen in het Midden-Oosten. Oscar Wilde voert Romeinse soldaten, een Capadocier, Nazareners en joden op om het onheilszwangere drama gestalte geven en daardoor moest ik steeds denken aan een boek over Pontius Pilatus (van Paul Maier) dat ik onlangs gelezen heb. Hoe gingen de bevolkingsgroepen met elkaar om, welke rol speelden de vrouwen, hoe was de verhouding tussen vorsten en het plebs en vooral: wat waren de politieke overwegingen? Decadentie is één van de elementen die beide tijdsgewrichten kenmerkt en met elkaar verbindt. Richard Strauss had dat goed begrepen!

Vanaf de derde scène moest ik me op mijn partij concentreren. Een ongeluk zit in een klein hoekje en ik had me voorgenomen om alle maten rust aandachtig mee te lezen. Dan nog blijft het lastig om “in de rails blijven” met alle maat- en tempowisselingen. Soms toch even de verwarring, ondanks de notities in mijn partij: ging deze passage nu in tweeën of in vieren? En wie gaat het de muziekuitgevers nu eindelijk eens vertellen: noteer nooit de stichnoten van de zangers in orkestpartijen, maar van instrumenten. Zangers zijn de laatsten waaraan je houvast kunt hebben! Ook mijn collega’s hadden last van momenten van onzekerheid en niet alleen in periodes met rusten. Soms was iemand hoorbaar even de weg kwijt en zag ik daar Edo met adequate gebaren op reageren. Hebben we dan toch te weinig repetities gehad voor dit project? Zou het publiek er iets van hebben gemerkt?

Salomes Tanz hadden we donderdag voor het laatst gespeeld. Spannend dus. Maar volgens mijn waarneming slaagden we erin om dat aan lastige orkestfragment met gepaste perfectie, zwoelheid en passie gestalte te geven. Vlak voor het slot van de dans moet ik een paar keer razendsnel wisselen tussen hangend bekken naar een paar slagbekkens. Een kwestie van je hoofd erbij houden, ik had het vaak genoeg geoefend. Koelbloedig, houten stok samen met bekken in de rechterhand, op tijd bekken wegzetten, snel dempen, bekkens weer oppakken (geen tijd om in de partij te kijken dus stukje uit het hoofd spelen!). En toen gebeurde het. Tijdens de zinderende trillers aan het slot van de dans waar alle denkbeeldige sluiers zijn afgeworpen, klonken spreekstemmen in de zaal. Spreekstemmen? Toen ik net mijn bekkens had opgepakt voor de snelle slotmaten van de dans zag ik ineens dat Edo van de dirigentenbok verdwenen was. Wat er gebeurde, kan ik alleen achteraf beredeneren. De luidsprekers, waaruit de stem van Jochanaän eerder klonk, stonden natuurlijk nog aan. Uit de krochten van het gebouw kwamen daardoor onbedoeld stemmen de zaal binnen. Snel en koelbloedig ingrijpen van onze eredirigent (Stekker eruit? Volumeknop uitgedraaid?) voorkwam een debâcle! Enige aarzeling bij de houtblazers, dat wel, maar een ferm gebaar van Edo, inmiddels teruggekeerd op de bok, en de muziek liep weer als een trein. “Ah! Herrlich! Wundervoll! Wundervoll!”

Was het een totaal mislukte middag? Alle moeite van de afgelopen twee weken voor niets? Dat gevoel heb je namelijk als orkestmuzikant, als dat soort dingen gebeuren. Maar de publieksreacties gaven me gelukkig een heel ander gevoel. Mensen die na afloop tegen elkaar zeiden dat het lang geleden was, dat ze zo’n geweldige uitvoering van Salome hadden meegemaakt. Ik hoorde veel complimenten voor Edo de Waart, zeer verdiend naar mijn mening. En wat neem ik zelf mee als herinnering? Allereerst de geweldige prestaties van mijn collega’s. De bewonderenswaardige verrichtingen in alle geledingen van het orkest, de prachtige solo op de contrafagot, de virtuoze paukenpassages die allemaal fraai lukten, het hechte en subtiele samenspel van triangel, kleine trom en tamboerijn, de schitterend, altijd kleurrijke toevoegingen van celesta en harpen, om maar een paar dingen te noemen. Het werkelijk sublieme jodenkwintet en de gepaste orkestbegeleiding daarvan. De vocale prestaties van de andere zangers waren van achter in het orkest niet goed te beoordelen, maar als de lijn van de repetities op het concert werd doorgetrokken, zullen die ongetwijfeld geweldig zijn geweest. De langdurige ovatie bevestigde dit en voelde - ook voor het orkest - als een warm bad. En de held van de dag was voor mij toch Edo de Waart, de stabiele factor in dit broeiierige, gruwelijke drama, die zich waarschijnlijk van geen volle maan bewust was.

> RFO-blog dec 2011 #9 - "En dan mag je als assistent de bok op..."
> RFO-blog dec 2011 #8 - "Gib mir den Kopf des Jochana-an!"
> RFO-blog dec 2011 #7 - "Dat hebben wíj weer!"
> RFO-blog dec 2011 #6 - "Zij moesten waarschijnlijk nog hun surprises afmaken…"
> RFO-blog dec 2011 #5 - "Krakende noten maken plaats voor soepele frases"
> RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"
> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

vrijdag 9 december 2011

GOK-blog dec 2011 #5: "Ik zag dat het publiek geraakt werd"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december aanstaande in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

HET WERD MUISSTIL...

door Reina Boelens

Vrijdagavond, net terug van ons pauzenummer in de Vrijdag van Vredenburg en... HET WAS GAAF! Na het eerste deel van het concert van de Radio Kamer Filharmonie kwam het publiek, relaxed, met een drankje in de hand, de ruimte ingelopen waar wij al klaar stonden op een podium om onze act uit te voeren. In een grote kring stonden de mensen om ons heen, het werd muisstil en we begonnen met het klappen van een ritme, wat langzaam uitmondde in het lied, Old Joe has gone fishing. Het concertje liep gesmeerd, de jongelui zongen vol overtuiging en toen als laatste een Spiritual werd gezongen, zag ik dat het publiek geraakt werd.
En dat is waar het in de muziek toch om gaat: 'geraakt worden'. Het hoeft niet altijd te zitten in de perfectie van de uitvoering, maar veel meer in de overtuiging waarmee je iets over het voetlicht brengt. En dat deden ze, deze kinderen van het Amadeus Lyceum in Vleuten!

> GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"
> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

donderdag 8 december 2011

RFO-blog dec 2011 #9 - "En dan mag je als assistent de bok op..."

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Wouter Padberg, assistent-dirigent van het orkest

KLANKEN DIE IK NOG NOOIT EERDER HAD GEHOORD

Mijn eerste kennismaking met Salome van Richard Strauss kan ik me nog goed herinneren. In april 1994 dirigeerde Edo de Waart het Radio Filharmonisch Orkest in een productie van de Nederlandse Opera. Ik had kaartjes gekregen en ging er samen met mijn zusje naar toe. Ik was 16 jaar en speelde bij vlagen met grote toewijding piano. Opera was een niet geheel onbekend genre voor me. Ik kende voornamelijk opera’s van Mozart, maar geen enkele van Strauss. Salome maakte een grote indruk, al het viel compleet buiten mijn kader van wat ik dacht wat muziek was. Het was een fascinerend schouwspel en ik hoorde klanken die ik nog nooit eerder had gehoord, ik werd meegesleurd – maar ik begreep er weinig van.
Inmiddels is het 17,5 jaar later en ben ik als assistent-dirigent betrokken bij een nieuwe uitvoering van Salome met dezelfde dirigent en hetzelfde orkest. De muziek is inmiddels vertrouwde materie geworden, hoe bijzonder en onuitputtelijk de partituur ook blijft.

Vandaag vond de generale repetitie plaats in het Concertgebouw. De repetitie begon met een soundcheck van de stem. In Salome is een belangrijke rol weggelegd voor Johannes de Doper, in het stuk Jochanaan genoemd. Deze is opgesloten in de kerkers onder het paleis van Salome’s stiefvader, koning Herodes, omdat hij de decadente levensstijl van de koning scherp veroordeelt. Dat hij opgesloten zit weerhoudt hem er echter niet van luidkeels door te gaan met zijn protest en zijn verkondiging van de komst van een nieuwe koning, de Messias.
Om de suggestie te wekken dat Jochanaan ook daadwerkelijk vanuit de kerkers zingt was het plan opgevat om hem vanuit een kleedkamer – die zich in werkelijkheid ook in de catacomben van het gebouw bevindt – te laten zingen en dit te versterken. Om te beoordelen hoe dit samenklinkt met het orkest wilde Edo de Waart even luisteren in de zaal. En dan mag je als assistent de bok op. Het liefst zou ik dan gelijk maar even tot het einde van de opera doorgaan. Maar dat zit er op zo’n moment natuurlijk niet in.
Voor mij was dit een mooi project. Ik verheug me dan ook zeer op het concert en wens iedereen veel musiceer- en luisterplezier toe!

> RFO-blog dec 2011 #8 - "Gib mir den Kopf des Jochana-an!"
> RFO-blog dec 2011 #7 - "Dat hebben wíj weer!"
> RFO-blog dec 2011 #6 - "Zij moesten waarschijnlijk nog hun surprises afmaken…"
> RFO-blog dec 2011 #5 - "Krakende noten maken plaats voor soepele frases"
> RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"
> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

GOK-blog dec 2011 #4: "Wij hebben de oefeningen meegedaan en... het werkt!"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december aanstaande in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor



IEDEREEN KAN ZINGEN

Nou het is gelukt, we hebben vanmiddag een try-out gegeven van het kleine concertje dat we morgen in Vredenburg gaan geven. Ik vond het resultaat zelf erg verrassend, een combinatie van bestaande muziek en improvisatie door kinderen en koor.
Pet af voor de coaches Suzy Zumpe en John Barber, die keihard hebben gewerkt om dit tot stand te brengen! John is componist en schreef alle improvisaties razendsnel uit, zodat we ze de volgende dag niet vergeten waren en af en toe schaafde hij de melodielijn een beetje bij. Suzy noemt zich een vocale animator, zij werkt met kinderen maar ook met volwassenen. Zij gaat er van uit dat iedereen kan zingen en doet oefeningen waarmee ze probeert goed stemgebruik uit te lokken. Ze maakt daarbij gebruik van het voorstellingsvermogen en de emotie van de leerlingen. Wij hebben die oefeningen meegedaan en... het werkt!
Voor ons, professionele zangers, is het wel weer eens goed om je te realiseren dat voorstellingsvermogen en emotie onontbeerlijk zijn in het zangersvak.
Morgen het concert, ik verheug me erop. Groeten van Reina Boelens!

> GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."
> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

woensdag 7 december 2011

RFO-blog dec 2011 #8 - "Gib mir den Kopf des Jochana-an!"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Michiel Eekhof, 2e viool; foto's: Esther de Bruijn, 2e viool

WAT EEN CAST!

Dinsdag eindigde de middagrepetitie in een lichte en lacherige stemming omdat onze paukenist en komiek Paul Jussen iets uithaalde waarbij Edo zijn lachspieren niet meer onder controle kreeg. Wij prijzen ons gelukkig met een dirigent die met zoveel vakkennis door deze geweldige opera Salome leidt. Voor mij voelt het werken met Edo als ’thuiskomen’, mede door zijn gevoel voor humor. Het apart instuderen van strijkers en blazers in de eerste week werpt nu zijn muzikale vruchten af; nu is het onze taak om meer transparantie in de complexe stemvoering te brengen, willen wij de zangers niet in het nauw brengen.

Wat een cast!! Iedereen voelt aan dat deze productie weer een evenement gaat worden dat met oorverdovend applaus zal worden beloond. Flarden van de tekst komen onze richting stromen. ‘Es ist hier kalt’, zingt Herodus, dit konden wij zelf al eerder vaststellen in de studio. Na deze uitspraak willen onze vingers maar niet snel genoeg door de chromatische snelle zestienden heenkomen en tot overmaat van ramp horen wij de windmachine in onze nek gieren. Dit veroorzaakt bij mij een oncontroleerbare niesbui, waarschijnlijk omdat deze machine lang niet is gebruikt en daarom het stof van het canvas rondslingert. ‘Gib mir den Kopf des Jochana-an!’ tiert ‘rupsje-nooit-genoeg’ Salome talloze malen. Wat een merkwaardige ingrediënten heeft deze opera toch. Een mix van machtswellust, incest, sensualiteit, spiritualiteit met als besluit aan het einde een uit de hand gelopen SM-partij. Berouw komt na de zonde, en Salome blijft met een Hoofdcadeau op schaal achter.

Zoals gezegd mogen wij nu weer verder polijsten aan een transparante orkestklank, rekening houdend met hoe meesterlijk Richard Strauss dit heeft georkestreerd voor het theater. Dus in de orkestbak waarbij de strijkers destijds op darmsnaren speelden en de blaasinstrumenten anders van bouw waren. Maar bij menige passage staat dan toch ook weer ‘hervortretend’ in pianissimo. Voor ons violisten dus meer intens van vibrato en met lichte streek, denk ik. ‘Links forte, rechts pianissimo’, placht Valery Gergiev in het verleden tegen ons te zeggen. Dat moet vanaf nu toch beter te realiseren zijn in het Concertgebouw.
Zou mijn droom nog ooit werkelijkheid worden dat we deze geniale werken als operaproductie in den lande mogen brengen met dit fantastische en millenniumbestendige orkest, dat ook in de Rihms Das Gehege excelleert?

> RFO-blog dec 2011 #7 - "Dat hebben wíj weer!"
> RFO-blog dec 2011 #6 - "Zij moesten waarschijnlijk nog hun surprises afmaken…"
> RFO-blog dec 2011 #5 - "Krakende noten maken plaats voor soepele frases"
> RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"
> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

GOK-blog dec 2011 #3: "Waarom kunnen ze dat in de politiek nou niet..."

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december aanstaande in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor



EEN KWESTIE VAN KEUZES MAKEN

door Reina Boelens

Inmiddels hebben we de derde dag van het educatieproject achter de rug. Langzaam worden de contouren van het concertje, dat we vrijdag met z’n allen gaan geven, een beetje duidelijk. Ik kan u alvast zeggen dat het een verrassende bijdrage zal worden, dus komt allen naar de Vrijdag van Vredenburg of als u erg nieuwsgierig bent kunt u morgen ook naar de try-out komen die op donderdag 8 december om 13.45 uur in studio 8 in het MCO zal plaatsvinden.

In de pauze had ik nog een klein momentje om een gesprek te voeren met Niels de Koe, muziekdocent aan het Amadeus Lyceum. Dit vertelde hij over zijn school: "Wij zijn een cultuurprofielschool, alle kinderen krijgen drama, muziek, beeldende kunst en dans. Het is belangrijk om kinderen gerichte positieve feed-back te geven, zodat ze durven te experimenteren."
Op mijn vraag hoe dat dan wordt gefinancierd zei hij: "Dát is een kwestie van keuzes maken."
Kijk zo is het maar net, waarom kunnen ze dat op het Amadeus Lyceum nou wel, en in de politiek niet...

> GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"
> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

dinsdag 6 december 2011

RFO-blog dec 2011 #7 - "Dat hebben wíj weer!"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Henk de Vlieger, slagwerk

ZOIETS VERZIN JE TOCH NIET?

“Dat hebben wíj weer!” Al weken lang hoor ik die verzuchting om me heen. Natuurlijk verheugden we ons erop om Salome uit te voeren. Welk orkest wil dat niet? Maar waarom in godsnaam dan ook nog zo’n lang stuk van Rihm op hetzelfde programma? Salome is weliswaar een relatief korte opera, maar de partituur stelt buitengewoon hoge eisen aan het orkest. Het is eigenlijk of je drie grote orkestwerken van Strauss, laten we zeggen Tod und Verklärung, Also sprach Zarathustra! en Ein Heldenleben zonder onderbreking achter elkaar moet spelen. Om dat vooraf te laten gaan door een gecompliceerd hedendaags werk van ruim een half uur, zoiets verzin je toch niet?

Welnu, de ZaterdagMatinee verzon zoiets wel. En door de repetitie van vandaag ben ik ervan overtuigd geraakt dat dat een ijzersterk programma oplevert. Als je de synopsis van Das Gehege leest (Barbara lichtte vrijdag al een tipje van de sluier op) is het niet moeilijk om daarin de parallel te ontdekken met het verhaal van Salome. Twee Duitse componisten, die een min of meer gemeenschappelijk onderwerp hebben getoonzet, ieder in hun eigen idioom, dat levert een boeiende confrontatie op. Voor de uitvoering van deze combinatie moet je natuurlijk wel over een orkest beschikken, dat excelleert in zowel het laat-romantisch operarepertoire als het hedendaagse werk. Een orkest dat een dergelijk programma als een uitdaging ervaart. Een orkest dat met een mix van passie en nieuwsgierigheid zo’n avontuur wil aangaan. Kortom, een orkest als het Radio Fil!

Het begin van de repetitie van vandaag werd besteed aan de compositie van Rihm. Voor het eerst voegde de Koreaanse sopraan Hellen Kwon zich bij ons, die een prachtige, spannende lijn aanbracht in wat vorige week nog een vrij willekeurige verzameling losse orkestfragmentjes leek. De expressieve melodiek deed me soms denken aan Alban Berg, maar er kwam ook een passage voorbij, die zo uit een opera van Gluck kon zijn weggelopen. En op andere momenten begreep ik ineens waarom Edo de Waart vorige week zo zijn binnenpretjes had. De stem van Kwon (die overigens vorige week nog de rol van Salome zong bij de Hamburgse Staatsoper) ging gelukkig niet ten onder in de klankerupties van het orkest.

Alle zeventien vocale solisten voor Salome waren vandaag aanwezig en dat bood ons de gelegenheid om de opera met slechts minimale onderbrekingen door te spelen. Wat een genot! Ineens viel alles op zijn plaats en wierp de noeste arbeid van de vorige week zijn eerste vruchten af. Vaak bekruipt me het gevoel, dat Salome eigenlijk een uit de kluiten gewassen symfonisch gedicht is, waar de zangstemmen kunstig in het orkestpalet zijn verweven. Dosering van de dynamiek is hier van het grootste belang. Vooral omdat het orkest bij een concertante uitvoering niet wordt afgedempt door een orkestbak, is enige terughoudendheid geboden. Nodigt de muziek van Strauss regelmatig uit tot een collectieve geestdrift, de zangers mogen nooit overstemd worden. Gelukkig zijn er in deze opera een paar momenten - het tussenspel na de derde scène, de sluierdans - waar even niet gezongen wordt en de passie in het orkest mag oplaaien.

Hulde aan Mauricio Fernández (foto), die er opnieuw in is geslaagd om een werkelijk uitmuntende solistencast voor deze productie bij elkaar te brengen. Hulde ook aan Edo de Waart, die dit arbeidsintensieve avontuur met ons wil aangaan, onze eredirigent, die bekend staat om zijn efficiënte manier van werken en bovendien een enorme affiniteit heeft met dit repertoire. Dat hebben wíj weer!


> RFO-blog dec 2011 #6 - "Zij moesten waarschijnlijk nog hun surprises afmaken…"
> RFO-blog dec 2011 #5 - "Krakende noten maken plaats voor soepele frases"
> RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"
> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

GOK-blog dec 2011 #2: "Wat is in hemelsnaam ska?"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december aanstaande in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor



Een interviewtje met Pieter de Koe, 17 jaar uit 5 HAVO:

door Reina Boelens

R. Wat doe jij aan muziek?
P. Ik speel cello en zit in een band.
R. Wat voor soort muziek maken jullie met de band?
P. Een beetje funk-ska.
R. Wat is in hemelsnaam ska?
P. Nou een bepaald ritme op de gitaar.
R. Hoeveel tijd besteedt je aan muziekles op school?
P. We werken 6 weken aan een thema, anderhalf uur per week. Aan onze school is de muziekschool gekoppeld en we mogen vrij gebruik maken van de ruimtes en de apparatuur.
R. Wil jij in de toekomst iets met muziek gaan doen?
P. Ik zit op de vooropleiding van het Amsterdams Conservatorium en studeer cello.
R. Hebben jullie eerder zo’n soort project gedaan?
P. Ja, 1x eerder met het koor en een project met de Radio Kamer Filharmonie.
R. Hoe vond je dat?
P. Hartstikke gaaf!

Ten slotte wil ik jullie de volgende prachtige tekst niet onthouden, gemaakt door een groepje leerlingen.

It’s winter, I am sitting at the side of the river
the water is frozen, children skating
snowflakes falling down on me
the seasons will change,
the river will change,
so will I


> GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

maandag 5 december 2011

GOK-blog dec 2011 #1: "De koorleden werden weer even middelbare scholieren"

In samenwerking met MCO Educatie, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Vredenburg Utrecht en het Amadeus Lyceum participeert het Groot Omroepkoor in het educatieve project Groot Amadeus Omroepkoor. Dit bijzondere samenwerkingsverband behelst een reeks workshops in de maanden november en december, waarvan de resultaten worden gepresenteerd rondom het concert van de Radio Kamer Filharmonie op 9 december aanstaande in het paviljoen van Vredenburg Leidsche Rijn. Freelance koorleden Reina Boelens en Kathelijn van Dongen doen verslag van het de laatste weken van het project. > meer informatie over het Groot Amadeus Omroepkoor

DE TOON WAS GEZET

door Reina Boelens

Ik wil jullie deze week mee laten genieten van een educatieproject van het Groot Omroepkoor, hoewel 'groot'... We zijn met zo’n 16 zangers betrokken bij dit project.
Vanochtend hebben we eerst met de koorleden een paar stukken gerepeteerd en na de pauze in de grote studio was er een ontmoeting met leerlingen van het Amadeus Lyceum uit Vleuten. Deze leerlingen hebben allemaal muziek in hun eindexamenpakket.
Ze verwelkomden ons met een vlot gezongen stukje uit de opera Peter Grimes van Benjamin Britten; ik moet zeggen, het swingde de pan uit...
Daarna stelden wij ons voor met het zingen van een stukje uit Water Night van Whitacre. Je kunt wel zeggen dat hiermee de toon was gezet van beide groepen, de 'jongelui' en de koorleden.



Maar nu komt het leuke, na de pauze was er van twee groepen totaal geen sprake meer. Onder leiding van twee ervaren coaches werden er allerlei oefeningen en spelletjes gedaan die maakten dat we, na een schuchter begin, tot één groep gesmeed werden. De koorleden waren weer even middelbare scholieren geworden. Ik moet zeggen dat het mij erg beviel om weer even te improviseren en te spelen met muziek en met elkaar.

Oh ja, wat ik vergat te melden is dat dit project moet uitmonden in een zelfgemaakt programma dat we zullen uitvoeren in de pauze van de Vrijdag van Vredenburg op 9 december a.s., waar de Radio Kamer Filharmonie een concert geeft. SPANNEND!

RFO-blog dec 2011 #6 - "Zij moesten waarschijnlijk nog hun surprise en gedichten afmaken…"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Desirée van Vliet, contrafagot

Een week besteedt aan Salomé
Mijn vingers vol papier-maché
Gaan wij nu verder in week twee
Dat rijmt! sprak deze vrouw tevree


Ja, ja, een weekend vrij betekent niet altijd een weekend rust! De letter van banket net achter de kiezen en de emmer vol behangerslijm omgespoeld in de bijkeuken, keren wij terug naar de realiteit.
Dit weekend en vanochtend hebben de solistenrepetities plaatsgevonden. Vanmiddag kwamen orkest en solisten voor het eerst samen en stelde Mauricio Fernández, casting director van de ZaterdagMatinee, de solisten aan ons voor.

En dat zijn waarachtig mooie stemmen! Susan Bullock vertolkt de rol van Salome. Roman Sadnik in de rol van Herodes. Susan MacLean als Herodias. Edo de Waart werkt in opperste concentratie om alle lijnen bij- en onder elkaar te krijgen. Dat gaat lukken. Narraboth en Jochanaan zien en horen we morgen. Die moesten waarschijnlijk nog hun surprise en gedichten afmaken…




En zo ga ik dit blog afsluiten
Er is nog wat dichtwerk te doen
Voordat de kinderen gaan muiten
Moe, er zit niets in mijn schoen!


> RFO-blog dec 2011 #5 - "Krakende noten maken plaats voor soepele frases"
> RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"
> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

vrijdag 2 december 2011

RFO-blog dec 2011 #5 - "Krakende noten maken plaats voor soepele frases"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Barbara Deleu, 1e fluit

HYSTERIE IN STUDIO 5

Vandaag trekken we onze studio in voor een laatste repetitie zonder solisten, een favoriete fase van mij binnen het instudeerproces: het engelengeduld waarmee maestro Edo de Waart en musici tijdens vier repetitiedagen zich een weg door de ietwat taaie materie hebben geploegd, werpt eindelijk z'n vruchten af. Krakende noten en gammele loopjes maken plaats voor soepele maagdelijke frases, er wordt niet meer abusievelijk een rust opgevuld met een of andere bronstige kreet van een onmogelijk te identificeren instrument, het bloed, zweet en tranen kunnen worden gestelpt en gedept, en de stoom uit de oren en neusgaten tot bedaren gebracht. En, het állerfijnste: er valt eindelijk weer wat te mijmeren, of stiekem wat te lezen. Werkgerelateerd, vanzelfsprekend!

Stijf van de hormonen
Mijn ogen vallen op de synopsis van Das Gehege van Wolfgang Rihm, en ik lees tot mijn ontzetting (en nu bén ik als Vlaamse na twaalf jaar integreren wel wat vuilbekkerij gewend) de volgende woorden: 'Ik hoor je verrotte gekrijs (...) De slappe speekseldraden hangen uit je etterige snavel'. Ziehier een smeuïg streepje tekst uit dit monodrama voor hysterisch krijsende sopraan en - hoe kan het ook anders - zwijgende mannenrol (uit mijn leven gegrepen, al helemáál nu ik als kersverse moeder nog stijf van de hormonen sta), waarbij wij en ook de luisteraar alvast in de stemming mogen komen, een sinistere voorbode van nog méér waanzin en lugubere dramatiek in Strauss' Salome.

Het verhaal in Das Gehege gaat over een gefrustreerde vrouw die een gekooide adelaar bevrijdt, maar vervolgens doodt. Dat alles spreekt tot de verbeelding. Hoe zal het in vredesnaam gaan klinken volgende week? Een tierende kenau, moeiteloos over de orkestdecibels heenbulderend? En, onrustbarender, hoe zal het eruit zien? De mond wijd opengesperd, de huig flapperend als een windscherm bij zware storm? De rest van het lichaam onappetijtelijk of appetijtelijk meelillend? Maestro de Waart ernaast, de haren wapperend als hagelwitte wimpels tegen een gitzwarte onweerslucht, en met de moed der wanhoop zijn batonneke in het gareel houdend, strijdend tegen zoveel orkaangeweld? Het mannelijke deel van het orkest verpieterd tot een stelletje deerniswekkende zielepoten, huiverend onder het feest der herkenning (wie heeft er thuis NIET zo´n wijf op de bank...)? Ik verkneukel me.

> RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"
> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

donderdag 1 december 2011

RFO-blog dec 2011 #4 - "Het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Henk de Vlieger, slagwerk, vandaag 35 jaar bij het orkest!

PRETOOGJES EN EEN NAUWELIJKS VERHOLEN GRIJNS

Eén december. Laat in de avond. Terwijl half Nederland zit te zwoegen op Sinterklaasgedichten, zit ik te ploeteren op deze blog. Eigen schuld. Ik heb als blogger zelf voor deze dag gekozen omdat ik iets te vieren heb. Het is vandaag namelijk vijfendertig jaar geleden dat ik als slagwerker werd aangesteld bij het MCO (toen nog: Dienst Muziek Programma Faciliteiten Radio van de NOS.) Nu is elke dag in het Radio Filharmonisch Orkest er eentje om te celebreren, maar een zevende lustrum is een goede reden om dat eens wat extra kracht bij te zetten. Daarom heb ik gisterenavond een baklava gebakken. En het is me warempel gelukt om die lekkernij vanochtend heelhuids, met bakblik en al, omwikkeld met folie, in mijn rugzakje naar Hilversum te vervoeren. Mijn lieve collega’s! Ook zij vonden het kennelijk aanleiding voor een feestje. De ‘restgroep’ (orkestjargon voor paukenisten, slagwerkers, pianist en harpiste) die voor de gelegenheid was uitgebreid met de contrafagottiste, verraste me in de koffiepauze met een overweldigend boeket. Rode rozen, gerbera’s, anthuriums, amarillussen, bessen en wat al niet! Ook de orkestmanager overrompelde me even later met een toespraakje en een tweede bos bloemen, namens het hele orkest. Deze dag zal me bijblijven als de dag van de boeketten! Sträuße!

De ochtendrepetitie werd besteed aan Richard Strauß. Edo ging meteen van start met Salomes Tanz, een van de fragmenten uit de opera waar alleen het orkest aan het woord is. Een van de fragmenten ook, waarin de ‘restgroep’ flink aan de bak mag. Fantastische muziek, briljant georkestreerd, maar razend lastig. Wat een genot om dat weer met Edo te mogen doen. De dans duurt maar enkele minuten, maar we hebben er vandaag toch bijna een uur op gewerkt. De rest van de ochtend werd besteed aan het slot van de opera, waar Salome het hoofd van Jochanaan opeist en Herodes haar tevergeefs op andere gedachten probeert te brengen. De solisten komen maandag pas, maar in gedachten hoorde ik Herodias al krijsen: “Ah, das sagst du gut, meine Tochter. Das sagst du gut!” Had ik eerder deze week nog gedacht dat ik slechts één paar bekkens zou gebruiken voor deze opera, vandaag kwam ik tot een ander inzicht. Die ene bekkenslag, waar Herodes - ten einde raad - Salome zelfs de Voorhang van het Allerheiligste aanbiedt, dat mocht best met een maatje groter. Het is altijd weer een uitdaging om de toenemende gruwelijkheid van deze opera op gepaste wijze te realiseren. Edo wees ons er al herhaaldelijk op: “weinig happy people in dit verhaal” en: “het hoeft niet mooi hier, maar wel met veel karakter!”

Na de lunchpauze was het tijd voor het volgende boeket: de toneelschrijver Botho Strauß. Het stuk dat we volgende week voorafgaand aan Salome mogen uitvoeren is gebaseerd op een tekstfragment uit één van zijn toneelwerken: Das Gehege, voor dramatische sopraan, een zwijgende mannenrol en groot orkest van de componist Wolfgang Rihm. Met het werk van Rihm zijn wij RFO’ers zo langzamerhand wel vertrouwd. Hoewel, vertrouwd? Kun je dat wel beweren van een componist, die zich niet laat vastpinnen op een bepaald idioom? Iedere compositie van hem vindt als het ware zijn eigen stijl uit en dat blijkt ook met Das Gehege weer het geval. Het is een totaal ander stuk dan de Dritte Musik für Violine und Orchester, die we vorige week in de ZaterdagMatinee hebben gespeeld. Kleurrijker, toegankelijker, was mijn indruk, toen we het vanmiddag voor het eerst doorspeelden. Maar ook nogal fragmentarisch en richtingloos. Komt dat door de tekst van Botho Strauß, die van verplintering en versnippering zijn handelsmerk heeft gemaakt? De sopraan was er vandaag nog niet bij, maar tijdens het doorspelen zag ik Edo even iets van die tekst meemompelen. Met pretoogjes en een nauwelijks verholen grijns. Dat belooft wat.

Na afloop van de repetitie moest ik de bloemen heelhuids thuis zien te krijgen. Een luxeprobleem, dat wel. Gelukkig was het helemaal niet druk in de trein en kon ik de boeketten op de stoelen tegenover me deponeren. Dat leverde me wel het nodige commentaar op: “Zo meneer, u heeft een hoop goed te maken…” Inmiddels staan de boeketten, fraai geschikt, te pronken in de huiskamer. Tja, vijfendertig jaar bij hetzelfde bedrijf, het is op zich geen verdienste. Gewoon een kwestie van niet ergens anders solliciteren. Het klinkt in deze barre tijden misschien niet erg realistisch, maar toch wens ik al mijn RFO-collega’s van harte toe dat ze het ook eens mee mogen maken!

> RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"
> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

woensdag 30 november 2011

RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Ellen Versney, harp

SALOME'S DANS - DE ULTIEME PROEFSPELPARTIJ

Het bekend worden van het programma voor het komende seizoen is altijd een leuk moment; snel door alle weken heen bladeren om te zien welke dirigenten en solisten er komen, maar vooral natuurlijk om te weten wat voor werken we allemaal gaan spelen. Natuurlijk hoop ik dan dat er veel mooie en interessante harppartijen tussen zitten. Dit seizoen heb ik absoluut niet te klagen. Het is zelfs zo, dat een aanzienlijk deel van het proefspelrepertoire de revue passeert. Studeren dus! De productie waar ik het meest naar uit heb gekeken is ongetwijfeld deze Salome, een schitterende opera en ook nog onder leiding van onze eredirigent Edo de Waart.

Harpistes die een gooi willen doen naar een orkestbaan komen in het auditierepertoire steevast deze Salome-partij tegen. En dan met name de beroemde Dans van de Zeven Sluiers. Het toeval wil dat ik de afgelopen week zelf in de commissie zat bij zo'n auditie, en wel samen met Edo. Dat was bij de Koninklijke Filharmonie van Vlaanderen, het orkest waar Edo onlangs als nieuwe chef-dirigent is begonnen. En zo hebben we samen geluisterd naar een aantal kandidaten die erin geslaagd waren de finale te bereiken en nu voor het kritische oor van de hele commissie de gevaarlijke Dans van Salome moesten vertolken…

Want gevaarlijk is Salome's Dans zeker. Levensgevaarlijk. Immers, wanneer Salome als ultieme daad van verleiding voor haar stiefvader Herodes danst, eist zij als beloning daarvoor niets minder dan het afgehakte hoofd van Johannes de Doper. Gepresenteerd op een zilveren schaal. Want slechts dan zal zij in staat zijn om deze man, die bij leven weigerde om voor haar verleidingskunsten te zwichten, te kussen…


Nadja Michael en Thomas Moser bij The Royal Opera House in 2010

Nee, Salome is geen lieverdje. Wanneer Edo op een van de eerste repetities even wil ingaan op de inhoud van deze opera, en met name op het karakter van Salome, heeft hij een treffende metafoor: "Zegt de naam Paris Hilton jullie iets?" vraagt hij. We moeten lachen en weten eigenlijk al genoeg. "Nou, Salome is net zo. Ze is een verwend nest, extreem en ziekelijk in haar roep om aandacht. Haar hebzucht en veeleisendheid kennen geen grenzen. En, ze krijgt altijd wat zij wil." Besmuikt voegt Edo er nog aan toe: "Heerlijk...toch?"

Maar goed, voor ons harpistes is deze partij ook vol gevaren. De talrijke harmonische wisselingen in de akkoorden, die zo prachtig het grillige en verderfelijke karakter van Salome verklanken, maken dat we ons 'flink uit de voeten moeten maken' met alle pedaalwisselingen. Daarbij springen de akkoorden heen en weer over alle registers van het instrument. Alsof dat niet genoeg is, is er ook nog een flink accelerando naarmate de dans, en de opwinding van Herodes, hun climax naderen. Er is dan ook maar één uitweg: namelijk om het grootste deel van deze dans uit het hoofd te spelen. Dat is uiteindelijk nog het meest trefzeker.

De oorspronkelijke harppartij staat voor het grootste deel in kruizen genoteerd. Dat klinkt nooit zo mooi op het instrument als een toonsoort in mollen, omdat de snaren in kruisen een stuk korter zijn en dus minder vol klinken. Met de pedalen kunnen we namelijk via een ingewikkelde mechaniek pinnen tegen de snaren laten klemmen die deze inkorten en dus, met tweemaal een halve toon, kunnen verhogen. Om het toch mooi vol te laten klinken heb ik de partij getransponeerd naar mollen, maar dat nooit volledig uitgeschreven. Nog een reden dat deze dans echt uit het hoofd moet.

Al met al genoeg valkuilen om in een auditie over te struikelen…

Het is trouwens niet de eerste keer dat ik deze, overigens wel zeer dankbare, partij in het orkest mag spelen. Destijds heb ik de volledige opera ook gespeeld met mijn toenmalige orkest, het Brabants Orkest. Dat was een toneelproductie en omdat we vaak in erg kleine orkestbakken moesten spelen was er geen plek voor de voorgeschreven bezetting met twee harpen. Met andere woorden: ik speelde in mijn eentje en moest waar mogelijk ook nog eens de noten van de tweede harp overnemen!

En jaren geleden was ik op tournee met het Concertgebouworkest onder leiding van Riccardo Chailly. Hij had bedacht dat de Dans van de Zeven Sluiers wel een leuke toegift zou zijn. De tweede harpiste ging speciaal mee op reis alleen voor deze, hondsmoeilijke, toegift!

Maar hoe lastig en gevaarlijk de noten ook mogen zijn, als het voltallige orkest eenmaal het opzwepende ritme van Salome's Dans inzet dan laat ik mij meevoeren met deze schitterende muziek en is het iedere keer weer genieten. En dat zal op zaterdag 11 december in het Concertgebouw ook ongetwijfeld weer het geval zijn!

> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

dinsdag 29 november 2011

RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Pieter Vel, 1e viool

En dan lees ik vorig seizoen ineens dat de Salome van Strauss weer geprogrammeerd staat voor de Matinee...
Fijn om in de nadagen van mijn carrière als violist toch nog weer een keer terug te keren naar één van de componisten waar ik het eigenlijk allemaal zo graag voor wilde doen.
In mijn jeugdjaren was het bijna een soort opium die muziek van Salome en Elektra. In mijn gedachten hoor ik ook meteen weer Julius Patzak zingen: "Wie schön ist die Prinzessin Salome..." meteen aan het begin van de opera in een oude opname olv Clemens Krauss. Of ik zie Birgit Nilsson op de hoezen van de toenmalige langspeelplaten. De Wiener Philharmoniker onder Georg Solti.

Mijn eerste Straussopera die ik te zien kreeg was Der Rosenkavalier. Meegetroond door mijn vader die toen trombone speelde in het toenmalige USO maakte het allemaal diepe indruk op mij. Ik weet nog goed hoe mijn vader de fascinatie voor muziek - en dirigent Richard Krauss - mee naar huis nam.
Verbluffend was het, zo begreep ik, hoe zo iemand (in het geheel geen sterdirigent) een orkest als het USO nauwgezet en op liefdevolle wijze vertrouwd maakte met een stuk dat daar nog nooit gespeeld was.
Zangers waren in die tijd ook niet mis: Gré Brouwenstijn, Arnold van Mill, Dagmar Naeff. Wie kent ze nog...?
Ja, het was een gebeurtenis, en voor mij als jochie was het duidelijk, in die wereld wilde ik ook.
Eén van de dingen die ik me nu weleens afvraag : hoe komt het dat als ik de muziek nu beluister ik me toch nog steeds kan verplaatsen in de belevingswereld van toen.

Terug naar Salome. Een stuk dat ontstaan is, laten we dat niet vergeten, aan het begin van de vorige eeuw, de tijd ook van de psychoanalyse van Sigmund Freud. Een opera die als één van de werken te boek staat die de muziekgeschiedenis een totaal andere richting liet inslaan, ver verwijderd van alles wat burgerlijk was.
Zinnelijkheid, erotiek, hysterie, morbiditeit, gekoppeld aan geestelijkheid, het is allemaal aanwezig, staat vaak haaks op elkaar en speelt zich allemaal af in een dik uur.

Strauss zelf had het wel eens over een "Scherzo mit tödlichem Ausgang". De tijd omarmde het stuk vrijwel direct; Salome werd na de première in Dresden binnen twee jaar in vijftig verschillende theaters gespeeld. Je vraag je bij het beluisteren ook wel af waar die weg verder naartoe kon voeren.
Strauss dirigeerde het stuk zelf ook wel en het is opmerkelijk dat je bij zo'n koortsachtig stuk altijd denkt dat een dirigent zich dan ook wel te buiten zou kunnen gaan aan opzwepende gebaren. Niets van dat al. Strauss schijnt een bewonderenswaardige rust en terughoudendheid aan de dag gelegd te hebben. Hij dirigeerde vaak alleen maar met rechts waardoor een kleine beweging met links dan ook een dubbel effect had.



In mijn beleving door de jaren heen zijn er wel periodes waarbij je eigenlijk denkt: heeft hij na Salome en Elektra toch niet een knieval naar het publiek gemaakt door in een wat makkelijker aandoende stijl te componeren...
Daar kun je verschillend over denken.

Voor mij is het zo dat nadat ik verschillende opera's in München zelf gezien heb, en de stad heb beleefd met zijn chique publiek, rijkdom, kunst en niet te vergeten het prachtige Nationaltheater, ik gerust kan stellen dat al die componenten onvoorstelbaar goed passen bij m.n. die latere opera's.
Strauss zag als geen ander dat de weg die hij ingeslagen was met Salome en Elektra zich niet meer via zijn persoon verder kon ontwikkelen. Hij koos , beginnend met een heel ander meesterwerk, Der Rosenkavalier , een andere richting.
Bovendien bleef hij in die latere stijl(en) componeren als echte theaterman die zijn publiek begreep als geen ander. Zijn uitmuntende instrumentatiekunst stond hem daarbij ten dienste als een niet weg te denken stuk gereedschap.
Hij verloochende zichzelf niet want hij was onderdeel van dat publiek, bleef ook een 'gewoon' iemand die graag en hartstochtelijk een kaartje (Skat) legde met musici of vrienden.

Hoewel er meestal snel een oordeel valt over Strauss' politieke positionering in de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog moeten we toch als nuance bedenken dat zijn scheppingsdrang in een ander land als de Duitssprekende naties al heel snel naar een ander niveau zou zijn afgegleden. De afhankelijkheid van zijn wereld met de vele theaters en 'zijn' immense publiek was m.i. bijzonder groot.

Nu kijk ik opnieuw uit naar de Salome onder Edo de Waart. Hoe zou ik e.e.a. nu ervaren na de laatste keer dat we het stuk speelden 10 á 15 jaar geleden, - toen nog in de orkestbak? Zou het weer anders voelen nu ik, maar ook de dirigent ouder zijn geworden?
De eerste groepsrepetitie voor de strijkers heeft inmiddels plaatsgevonden en voor veel nieuwe collega’s die destijds niet meespeelden is het toch weer even schrikken. Maar met een dirigent als Edo de Waart die weet hoe je zoiets aanpakt en die blijk geeft erg veel zin te hebben in dit evenement zal de spanning en kwaliteit bij de voorbereiding in stijgende lijn verlopen.

Radio Filharmonisch Orkest en Edo de Waart: veel succes en geniet ervan zolang het nog kan!

> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."