RFO-blog dec 2011 #3 - "Salome krijgt altijd wat zij wil. Heerlijk...toch?"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Ellen Versney, harp

SALOME'S DANS - DE ULTIEME PROEFSPELPARTIJ

Het bekend worden van het programma voor het komende seizoen is altijd een leuk moment; snel door alle weken heen bladeren om te zien welke dirigenten en solisten er komen, maar vooral natuurlijk om te weten wat voor werken we allemaal gaan spelen. Natuurlijk hoop ik dan dat er veel mooie en interessante harppartijen tussen zitten. Dit seizoen heb ik absoluut niet te klagen. Het is zelfs zo, dat een aanzienlijk deel van het proefspelrepertoire de revue passeert. Studeren dus! De productie waar ik het meest naar uit heb gekeken is ongetwijfeld deze Salome, een schitterende opera en ook nog onder leiding van onze eredirigent Edo de Waart.

Harpistes die een gooi willen doen naar een orkestbaan komen in het auditierepertoire steevast deze Salome-partij tegen. En dan met name de beroemde Dans van de Zeven Sluiers. Het toeval wil dat ik de afgelopen week zelf in de commissie zat bij zo'n auditie, en wel samen met Edo. Dat was bij de Koninklijke Filharmonie van Vlaanderen, het orkest waar Edo onlangs als nieuwe chef-dirigent is begonnen. En zo hebben we samen geluisterd naar een aantal kandidaten die erin geslaagd waren de finale te bereiken en nu voor het kritische oor van de hele commissie de gevaarlijke Dans van Salome moesten vertolken…

Want gevaarlijk is Salome's Dans zeker. Levensgevaarlijk. Immers, wanneer Salome als ultieme daad van verleiding voor haar stiefvader Herodes danst, eist zij als beloning daarvoor niets minder dan het afgehakte hoofd van Johannes de Doper. Gepresenteerd op een zilveren schaal. Want slechts dan zal zij in staat zijn om deze man, die bij leven weigerde om voor haar verleidingskunsten te zwichten, te kussen…


Nadja Michael en Thomas Moser bij The Royal Opera House in 2010

Nee, Salome is geen lieverdje. Wanneer Edo op een van de eerste repetities even wil ingaan op de inhoud van deze opera, en met name op het karakter van Salome, heeft hij een treffende metafoor: "Zegt de naam Paris Hilton jullie iets?" vraagt hij. We moeten lachen en weten eigenlijk al genoeg. "Nou, Salome is net zo. Ze is een verwend nest, extreem en ziekelijk in haar roep om aandacht. Haar hebzucht en veeleisendheid kennen geen grenzen. En, ze krijgt altijd wat zij wil." Besmuikt voegt Edo er nog aan toe: "Heerlijk...toch?"

Maar goed, voor ons harpistes is deze partij ook vol gevaren. De talrijke harmonische wisselingen in de akkoorden, die zo prachtig het grillige en verderfelijke karakter van Salome verklanken, maken dat we ons 'flink uit de voeten moeten maken' met alle pedaalwisselingen. Daarbij springen de akkoorden heen en weer over alle registers van het instrument. Alsof dat niet genoeg is, is er ook nog een flink accelerando naarmate de dans, en de opwinding van Herodes, hun climax naderen. Er is dan ook maar één uitweg: namelijk om het grootste deel van deze dans uit het hoofd te spelen. Dat is uiteindelijk nog het meest trefzeker.

De oorspronkelijke harppartij staat voor het grootste deel in kruizen genoteerd. Dat klinkt nooit zo mooi op het instrument als een toonsoort in mollen, omdat de snaren in kruisen een stuk korter zijn en dus minder vol klinken. Met de pedalen kunnen we namelijk via een ingewikkelde mechaniek pinnen tegen de snaren laten klemmen die deze inkorten en dus, met tweemaal een halve toon, kunnen verhogen. Om het toch mooi vol te laten klinken heb ik de partij getransponeerd naar mollen, maar dat nooit volledig uitgeschreven. Nog een reden dat deze dans echt uit het hoofd moet.

Al met al genoeg valkuilen om in een auditie over te struikelen…

Het is trouwens niet de eerste keer dat ik deze, overigens wel zeer dankbare, partij in het orkest mag spelen. Destijds heb ik de volledige opera ook gespeeld met mijn toenmalige orkest, het Brabants Orkest. Dat was een toneelproductie en omdat we vaak in erg kleine orkestbakken moesten spelen was er geen plek voor de voorgeschreven bezetting met twee harpen. Met andere woorden: ik speelde in mijn eentje en moest waar mogelijk ook nog eens de noten van de tweede harp overnemen!

En jaren geleden was ik op tournee met het Concertgebouworkest onder leiding van Riccardo Chailly. Hij had bedacht dat de Dans van de Zeven Sluiers wel een leuke toegift zou zijn. De tweede harpiste ging speciaal mee op reis alleen voor deze, hondsmoeilijke, toegift!

Maar hoe lastig en gevaarlijk de noten ook mogen zijn, als het voltallige orkest eenmaal het opzwepende ritme van Salome's Dans inzet dan laat ik mij meevoeren met deze schitterende muziek en is het iedere keer weer genieten. En dat zal op zaterdag 11 december in het Concertgebouw ook ongetwijfeld weer het geval zijn!

> RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"
> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

RFO-blog dec 2011 #2 - "Voor veel nieuwe collega’s is het toch weer even schrikken"

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: Pieter Vel, 1e viool

En dan lees ik vorig seizoen ineens dat de Salome van Strauss weer geprogrammeerd staat voor de Matinee...
Fijn om in de nadagen van mijn carrière als violist toch nog weer een keer terug te keren naar één van de componisten waar ik het eigenlijk allemaal zo graag voor wilde doen.
In mijn jeugdjaren was het bijna een soort opium die muziek van Salome en Elektra. In mijn gedachten hoor ik ook meteen weer Julius Patzak zingen: "Wie schön ist die Prinzessin Salome..." meteen aan het begin van de opera in een oude opname olv Clemens Krauss. Of ik zie Birgit Nilsson op de hoezen van de toenmalige langspeelplaten. De Wiener Philharmoniker onder Georg Solti.

Mijn eerste Straussopera die ik te zien kreeg was Der Rosenkavalier. Meegetroond door mijn vader die toen trombone speelde in het toenmalige USO maakte het allemaal diepe indruk op mij. Ik weet nog goed hoe mijn vader de fascinatie voor muziek - en dirigent Richard Krauss - mee naar huis nam.
Verbluffend was het, zo begreep ik, hoe zo iemand (in het geheel geen sterdirigent) een orkest als het USO nauwgezet en op liefdevolle wijze vertrouwd maakte met een stuk dat daar nog nooit gespeeld was.
Zangers waren in die tijd ook niet mis: Gré Brouwenstijn, Arnold van Mill, Dagmar Naeff. Wie kent ze nog...?
Ja, het was een gebeurtenis, en voor mij als jochie was het duidelijk, in die wereld wilde ik ook.
Eén van de dingen die ik me nu weleens afvraag : hoe komt het dat als ik de muziek nu beluister ik me toch nog steeds kan verplaatsen in de belevingswereld van toen.

Terug naar Salome. Een stuk dat ontstaan is, laten we dat niet vergeten, aan het begin van de vorige eeuw, de tijd ook van de psychoanalyse van Sigmund Freud. Een opera die als één van de werken te boek staat die de muziekgeschiedenis een totaal andere richting liet inslaan, ver verwijderd van alles wat burgerlijk was.
Zinnelijkheid, erotiek, hysterie, morbiditeit, gekoppeld aan geestelijkheid, het is allemaal aanwezig, staat vaak haaks op elkaar en speelt zich allemaal af in een dik uur.

Strauss zelf had het wel eens over een "Scherzo mit tödlichem Ausgang". De tijd omarmde het stuk vrijwel direct; Salome werd na de première in Dresden binnen twee jaar in vijftig verschillende theaters gespeeld. Je vraag je bij het beluisteren ook wel af waar die weg verder naartoe kon voeren.
Strauss dirigeerde het stuk zelf ook wel en het is opmerkelijk dat je bij zo'n koortsachtig stuk altijd denkt dat een dirigent zich dan ook wel te buiten zou kunnen gaan aan opzwepende gebaren. Niets van dat al. Strauss schijnt een bewonderenswaardige rust en terughoudendheid aan de dag gelegd te hebben. Hij dirigeerde vaak alleen maar met rechts waardoor een kleine beweging met links dan ook een dubbel effect had.



In mijn beleving door de jaren heen zijn er wel periodes waarbij je eigenlijk denkt: heeft hij na Salome en Elektra toch niet een knieval naar het publiek gemaakt door in een wat makkelijker aandoende stijl te componeren...
Daar kun je verschillend over denken.

Voor mij is het zo dat nadat ik verschillende opera's in München zelf gezien heb, en de stad heb beleefd met zijn chique publiek, rijkdom, kunst en niet te vergeten het prachtige Nationaltheater, ik gerust kan stellen dat al die componenten onvoorstelbaar goed passen bij m.n. die latere opera's.
Strauss zag als geen ander dat de weg die hij ingeslagen was met Salome en Elektra zich niet meer via zijn persoon verder kon ontwikkelen. Hij koos , beginnend met een heel ander meesterwerk, Der Rosenkavalier , een andere richting.
Bovendien bleef hij in die latere stijl(en) componeren als echte theaterman die zijn publiek begreep als geen ander. Zijn uitmuntende instrumentatiekunst stond hem daarbij ten dienste als een niet weg te denken stuk gereedschap.
Hij verloochende zichzelf niet want hij was onderdeel van dat publiek, bleef ook een 'gewoon' iemand die graag en hartstochtelijk een kaartje (Skat) legde met musici of vrienden.

Hoewel er meestal snel een oordeel valt over Strauss' politieke positionering in de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog moeten we toch als nuance bedenken dat zijn scheppingsdrang in een ander land als de Duitssprekende naties al heel snel naar een ander niveau zou zijn afgegleden. De afhankelijkheid van zijn wereld met de vele theaters en 'zijn' immense publiek was m.i. bijzonder groot.

Nu kijk ik opnieuw uit naar de Salome onder Edo de Waart. Hoe zou ik e.e.a. nu ervaren na de laatste keer dat we het stuk speelden 10 á 15 jaar geleden, - toen nog in de orkestbak? Zou het weer anders voelen nu ik, maar ook de dirigent ouder zijn geworden?
De eerste groepsrepetitie voor de strijkers heeft inmiddels plaatsgevonden en voor veel nieuwe collega’s die destijds niet meespeelden is het toch weer even schrikken. Maar met een dirigent als Edo de Waart die weet hoe je zoiets aanpakt en die blijk geeft erg veel zin te hebben in dit evenement zal de spanning en kwaliteit bij de voorbereiding in stijgende lijn verlopen.

Radio Filharmonisch Orkest en Edo de Waart: veel succes en geniet ervan zolang het nog kan!

> RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

RFO-blog dec 2011 #1 - "De kop is eraf..."

Het Radio Filharmonisch Orkest geeft in de NTR ZaterdagMatinee van 10 december 2011 een concertante uitvoering van Salome, een opera in één akte van Richard Strauss, voorafgegaan door Das Gehege van Wolfgang Rihm, de componist die dit seizoen centraal staat in de ZaterdagMatinee. Repetities en concert staan onder leiding van eredirigent - tevens oud-chefdirigent - Edo de Waart. Verschillende leden van het orkest doen verslag van de repetities. > meer informatie over het concert

blogger vandaag: contrafagottiste Desirée van Vliet

De kop is eraf... de eerste repetitie van de opera Salome.
Dit is overigens wel een erg dubieuze woordspeling bij de start van deze productie over Salomé die het hoofd van Johannes de Doper opeist.

De kop was er trouwens al veel eerder af namelijk bij het ophalen van de partij, vlak na de zomervakantie, bij het zoeken en maken van de juiste contrafagotrieten, bij het beluisteren van een cd-opname en natuurlijk bij de voorbereiding van mijn partij.

Ik heb er zin in. Ere-dirigent Edo de Waart voor het orkest. Een rij grote namen voor de hondsmoeilijke zangpartijen. Enthousiast publiek bij de Matinee op 10 december.

Maar eerst duiken we het repetitieproces in. Vandaag alleen de blazers en het slagwerk. Dit is trouwens al een enorme bezetting met o.a. zes klarinetten (waaronder es- en basklarinet), vier hobo’s (waaronder althobo en Heckelphone), zes hoorns, twee paukenisten, zes slagwerkers en harmonium.
Morgen een strijkersrepetitie en woensdag gaat het orkest in zijn geheel aan de slag. Naast Strauss staat ook Das Gehege van Wolfgang Rihm op het programma.
We zullen de repetitieperiode tot aan 10 december goed kunnen gebruiken.

GOK-blog nov2011#5 (slot) - "Laatste deel nog een keer? Hoezo, was het niet goed dan?"

Het Groot Omroepkoor gaf op vrijdag 25 november 2011 zijn jaarlijkse a-capellaconcert. Op het programma stonden werken van Sweelinck, Schubert en Bruckner en de première van een Mis van de Finse componist Einojuhani Rautavaara. Het concert vond plaats in de Utrechtse Jacobikerk als onderdeel van De Vrijdag van Vredenburg. Alt Pierrette de Zwaan deed verslag van de repetities en het concert:

In het midden collega Maja Roodveldt, met het mooiste haar van het omroepkoor en links uw blogger van de week...

25 november, concert! Het zit allemaal bovenmate mee vandaag: ik neem de goede afslag, mijn concertkleren zijn warm genoeg voor de kerk, het zit er trouwens behoorlijk vol, en: op het laatste moment betert mijn stem eindelijk zijn/haar leven en fietst zonder haperen door mijn solootjes heen. Nogal een opluchting!
Het concert loopt goed, mijn collega-solisten zingen net zo mooi als ze de hele week toch al deden en misschien nog wel mooier en het publiek is erg enthousiast. We geven zelfs een toegift! Dit zorgt even voor lichte verwarring ("Laatste deel nog een keer? Hoezo, was het niet goed dan?" mompelt mijn buurvrouw) aangezien we dat normaal gesproken in concert met orkest nooit doen, maar in dit geval kan het natuurlijk makkelijk en we doen het graag.

After party
En dan de after party natuurlijk, daar is het Omroepkoor berucht om: strippende sopranen, aanvallige alten, testosterontenoren en beschonken bassen bij de vleet. Ach, was het maar waar. Ook in mijn eigen leven doet het zich niet meer voor. Was vroeger iedere halfgelukte solo van tenminste één seconde een goede aanleiding om direct na het concert een aanpalende kroeg op te zoeken en daar net zo lang te blijven hangen tot de voor de hand liggende problematiek aangaande gemiste laatste treinen, weigerende pinpassen en onbereikbare taxi-centrales weer eens de kop opstak, tegenwoordig zit ik het liefst drie minuten na afloop in de auto en scheur zo snel mogelijk naar huis.
Daar werd het ook nog heel gezellig, met echtgenoot en bezoek waarmee we, met hulp van een cabernet sauvignon met de sublieme naam "Fat Bastard", elkaar tot hilarische hoogten wisten op te stuwen door tijdens het inschenken de vraag "wil je nog een glaasje Fat Bastard?" uit te spreken als "wil je nog een glaasje, fat bastard?" Nou ja, u had erbij geweest moeten zijn.
Na deze jool is het inmiddels alweer zondag, en maandag mag ik weer! And now for something completely different. Strawinsky en Beethoven. Dat is eigenlijk het allerleukste van deze baan: er is zoveel afwisseling, het is altijd weer anders...

> GOK-blog nov2011 #4 - "Ieder nadeel hep z'n voordeel"
> GOK-blog nov2011 #3 - "Een boete zat er, helaas wat jammer nou, niet in"
> GOK-blog nov2011 #2 - "Aha, het is misschien toch wel een echte componist, geloof ik"
> GOK-blog nov2011 #1 - "Begin de dag met Tequila!"

GOK-blog nov2011 #4 - "Ieder nadeel hep z'n voordeel"

Het Groot Omroepkoor geeft op vrijdag 25 november 2011 zijn jaarlijkse a-capellaconcert. Op het programma staan werken van Sweelinck, Schubert en Bruckner en de première van een Mis van de Finse componist Einojuhani Rautavaara. Het concert vindt plaats in de Utrechtse Jacobikerk als onderdeel van De Vrijdag van Vredenburg. Alt Pierrette de Zwaan doet verslag van de repetities en het concert:

RIANT TE LAAT VOOR DE AKOESTIEKREPETITIE

Utrecht! Die mooie stad, als je hem weet te vinden tenminste. Dat ik het nou niet weet is tot daar aan toe, maar TomTom wordt ervoor betaald en die wist het blijkbaar ook niet.
U begrijpt, onderwijl rustgevende mantra's zingend en mild berustende grapjes (die toch niet voor herhaling vatbaar zijn) makend over navigatie-apparatuur en de goedgelovige types die daarop vertrouwen, kwam ik riant te laat voor de akoestiekrepetitie in de Jacobikerk.
Maar, zoals iemand die er veel meer verstand van heeft dan ik (want hij heeft werkelijk o-ver-al verstand van, niet te geloven zoveel verstand als die man heeft) al eens onthulde: "ieder nadeel hep z'n voordeel", bleek dit weer geweldig goed van pas te komen.
Want ik was nu in de gelegenheid om een flitsende aktiefoto te maken van mijn collega's die wel op tijd waren begonnen, en dat waren er nogal wat, zoals u kunt zien.

> GOK-blog nov2011 #3 - "Een boete zat er, helaas wat jammer nou, niet in"
> GOK-blog nov2011 #2 - "Aha, het is misschien toch wel een echte componist, geloof ik"
> GOK-blog nov2011 #1 - "Begin de dag met Tequila!"

GOK-blog nov2011 #3 - "Een boete zat er, helaas wat jammer nou, niet in"

Het Groot Omroepkoor geeft op vrijdag 25 november 2011 zijn jaarlijkse a-capellaconcert. Op het programma staan werken van Sweelinck, Schubert en Bruckner en de première van een Mis van de Finse componist Einojuhani Rautavaara. Het concert vindt plaats in de Utrechtse Jacobikerk als onderdeel van De Vrijdag van Vredenburg. Alt Pierrette de Zwaan doet verslag van de repetities en het concert:

EEN NIEUWE SCHWUNG AAN HET REPERTOIRE

Ochtendstress... kinderen die niet niet NIET DIE JURK aan willen en na rijp beraad OOHOOK NIEHIET die andere. Rond negen uur geef ik het op: ze komen veel te laat, niks meer aan te doen. Als ik zelf maar niet te laat kom, hoewel dat bijna niet mogelijk is want de repetitie begint vandaag pas halverwege de ochtend. En zo is het kosmisch evenwicht weer hersteld, dat zul je altijd zien.
Rond half tien vertrekt echtgenoot met de bakfiets om ons hele bedrijfskapitaal naar de crèche te brengen. Het kapitaal zwaait dapper en roept "doegoe" (jongste) en "dahag" (oudste).

Zoals altijd denk ik met enige benauwdheid aan de keer dat hun vader gillend van het lachen thuis kwam: hij was ingehaald door een politiebusje dat, eenmaal langszij gekomen, hem door de megafoon de huid had vol gescholden en vervolgens had klemgereden. De reden voor dit herderlijke optreden: ze hadden nog nooit iemand zo hard op een bakfiets zien fietsen, of hij eigenlijk wel helemaal lekker goed fris bij zijn hoofd was en of hij dat nooit meer wilde doen, want gevaarlijk. De Verkeerswet voorzag volgens deze agent niet in regelgeving omtrent te hard fietsen op een bakfiets, dus een boete zat er, helaas wat jammer nou, niet in.
Ik troost mij met de gedachte dat de kinderen toen veilig thuis zaten en dat mijn echtgenoot weliswaar niet veel ontzag koestert voor agenten in een busje, maar wel een diep respect heeft voor boze moeders. Hij is vandaag vast wel voorzichtig.

Michael Gläser in da house!
Niet meer denken aan hoe alles van waarde weerloos is, en naar de repetitie.
Michael Gläser is, hoe zeggen we dat eigenlijk, in da house! Dat is fijn, en het geeft weer een nieuwe schwung aan het repertoire. We moeten even wennen en Michael neemt de tempi van Rautavaara een stuk vlotter. Het is morgen even afwachten of het in de akoestiek van de Jacobikerk niet toch weer langzamer moet (ik hoop het niet). Edward heeft zich de afgelopen dagen trouw aan de voorgeschreven metronoomcijfers gehouden, wat erg langzaam was maar wel het grote voordeel opleverde dat we een dergelijk tempo nu in ieder geval kunnen volhouden. Michael maakt een tevreden indruk. Mooi.

> GOK-blog nov2011 #2 - "Aha, het is misschien toch wel een echte componist, geloof ik"
> GOK-blog nov2011 #1 - "Begin de dag met Tequila!"

GOK-blog nov2011 #2 - "Aha, het is misschien toch wel een echte componist, geloof ik"

Het Groot Omroepkoor geeft op vrijdag 25 november 2011 zijn jaarlijkse a-capellaconcert. Op het programma staan werken van Sweelinck, Schubert en Bruckner en de première van een Mis van de Finse componist Einojuhani Rautavaara. Het concert vindt plaats in de Utrechtse Jacobikerk als onderdeel van De Vrijdag van Vredenburg. Alt Pierrette de Zwaan doet verslag van de repetities en het concert:

Vanochtend wakker met een vocale gewaarwording alsof ik een vijf dagen durend hockeyfeest had bijgewoond en aldaar ongeveer 5.700 sigaretten had gerookt. Ik heb twee kinderen van 2 en 3 jaar oud, dat heeft hetzelfde effect. Kleine, grieperige incubatortjes speciaal voor mij alleen! De vertedering die mij vele malen per dag overvalt als ik recht in het gezicht wordt gehoest, gelikt, geniest, gespuugd en gezoend is met geen pen te beschrijven. Iedere dag weer. Ja, je krijgt er wel wat voor terug.
Want zo'n hees en op een tweetonige stoombootfluit gelijkend stemgeluid schijnt door bepaalde mannen enorm sexy gevonden te worden. Tja.

Milde paniek
Enfin, nu eerst aan het werk gegaan. Piepend en hoestend aan de repetitie begonnen, wachtend op de hemelse interventie van de gisteren al ingezette antibioticumkuur. Hoop doet leven, en het kardinale belang van het placebo-effect mag nooit onderschat worden.
Vandaag de laatste repetitie met Edward Caswell, woensdag komt Michael Gläser het overnemen. Hij zal het concert dirigeren. Al met al een goede repetitie, Edward heeft mooi werk verricht en ik denk dat het een goed concert gaat worden! Vooral het stuk van Rautavaara gaat me steeds meer aanstaan. Bij sommige moderne stukken wil dat dan maar niet lukken, maar in andere gevallen overvalt mij op een zeker moment de gedachte: "Aha, het is misschien toch wel een echte componist, geloof ik", en dan ben ik verkocht. Rautavaara is zo'n geval.
Hoe het de Sweelinck-zangers onder leiding van Harry van der Kamp tot nu toe vergaat, kan ik niet uit eigen ervaring zeggen aangezien ik niet in die stukken ben ingedeeld. Er is sprake van milde paniek, kreeg ik de indruk. Komt allemaal weer goed.

Na de repetitie nog een vergadering van de GOK 'denktank', waar we ons bezinnen op de toekomst (de gigantische bezuiniging die het MCO gaat doormaken), en waar we ons vandaag vooral richtten op de vraag waarom het voor onze kwaliteit belangrijk is om met een tamelijk grote vaste kern zangers te werken. Om dezelfde reden die dat bij de orkesten ook geldt: spelcultuur, of in ons geval zangcultuur. Het mengen van menselijke stemmen, waarvan er werkelijk geen twee gelijk zijn, gaat beslist niet vanzelf en vergt dagelijkse samenwerking. De warme, solide, homogene en toch ontspannen klank van het Omroepkoor zou niet bereikt kunnen worden door voor elke productie de helft van de mensen uit de kaartenbak te halen.

> GOK-blog nov2011#1 - "Begin de dag met Tequila!"

GOK-blog nov2011#1 - "Begin de dag met Tequila!"

Het Groot Omroepkoor geeft op vrijdag 25 november 2011 zijn jaarlijkse a-capellaconcert. Op het programma staan werken van Sweelinck, Schubert en Bruckner en de première van een Mis van de Finse componist Einojuhani Rautavaara. Het concert vindt plaats in de Utrechtse Jacobikerk als onderdeel van De Vrijdag van Vredenburg. Alt Pierrette de Zwaan doet verslag van de repetities en het concert:

Op weg naar het MCO vanuit woonplaats Amsterdam hoor ik het fijne liedje van Spinvis Tot ziens, Justine, met daarin de inspirerende zin: "Begin de dag met Tequila". Helaas heb ik geen Tequila bij me in de auto, maar na deze oproep smaakt de koffie ineens veel vrolijker en ik kom ook nog op tijd op de repetitie. Het kon al met al slechter.
We beginnen met een solistenrepetitie voor Schuberts Tov Lehodos onder leiding van Edward Caswell, voor het concert van aanstaande vrijdag.

Van links naar rechts: Elma v/d Dool, Pierrette de Zwaan, Eyjólfur Eyjólfsson, Palle Fuhr Jørgensen. Zo zingend zien we er niet al te intelligent uit, valt me ineens op. Maar in het echt valt dat reuze mee.

Na een half uurtje met elkaar gaan we door met iedereen:

Het omroepkoor lijkt vaak rommelig, maar dat is toch niet zo. Er is een geheime choreografische dans, die er voor zorgt dat iedereen ineens zit, dezelfde kant opkijkt en begint te zingen. Het verbaast mij iedere keer weer.
Na de repetitie weer naar huis, snel wat dingetjes doen, en een dapper besluit genomen: behalve ratatouille, splits ik mijn gezin vanavond ook de Bataat (Ipomoea batatas) in de maag. Waarschijnlijk ben ik de enige die iets eet. Ik hoop maar dat het lekker is...

Metro-blog: Mooie momenten tijdens de Edison-uitreiking

Het Metropole Orkest verleende op woensdag 16 november jl. zijn medewerking aan het Edison Jazz/World Gala in Muziekgebouw Frits Philips in Eindhoven. Violiste Marianne van den Heuvel doet verslag.

Dit concert stond onder leiding van John Clayton, een man met wie we de laatste jaren niet vaak meer de gelegenheid hebben om te werken. Ik heb me er op verheugd dat John voor het orkest zou staan omdat het zo’n aardige man is met wie het heerlijk werken is. John is zelf een verdienstelijk jazzartiest en speelt bas. Het is een lange man wat me wel handig lijkt me zo’n groot instrument. Ook heeft hij naar het soms lijkt gigantische handen. Hij heeft het stokje tussen zijn wijs en middelvinger vast en dirigeert met open handen waarvan de vingers meestal gebogen zijn. Als de muziek hem aangrijpt en hij alles uit ons wil halen dan strekt hij zijn vingers en dat werkt! Wat ik ook zo prettig aan hem vind en wat me tijdens het concert weer eens opviel is dat hij met zijn hart dirigeert. Dit is duidelijk te zien en te voelen. Bij een stuk als Começar de novu van Ivan Lins, wat een mooi langzaam en door de strijkers gedragen stuk is, laat John met open mond en uitdrukkingsvol gezicht zien wat hij van ons wil en tegelijkertijd zie je hem hier enorm van genieten. En met hem, ik ook. Als zo iemand voor je staat dan kun je niet anders dan het allermooiste uit je zelf en je instrument halen. Ja, dat is een groot plezier om op die manier gedirigeerd te worden.
Een verrassing was ook de zoon van John, Gerald die een Edison won. Een nog iets grotere verrassing was het toen Gerald ging bedanken. Hij lijkt al erg op zijn vader maar toen we zijn stem hoorden leek het alsof we John hoorden praten. Ik merkte dat meer collega’s dit opviel. Leuk om te zien en te horen.

Andere prijswinnaars waren Tineke Postma, Ruth Jacott, Mariza, Kurt Elling, de DVD van Aretha Franklin waarvan een medley werd gezongen door Shirma Rouse, en Ivan Lins met wie we vorig jaar een Grammy hebben gewonnen. Spelen met Ivan is een feestje op zich en ondanks dat we dit feestje al een aantal keer hebben gevierd blijft het leuk. De hand van Vince Mendoza is goed hoorbaar in de arrangementen en elke keer dat ik het hoor begrijp ik meer waarom dit album een Grammy heeft gewonnen.



Er zijn van die momenten waarop ik stil kan worden van de kwaliteit van mijn collega’s. Tijdens het concert pakte de intensiteit waarmee pianist Hans Vroomans speelt me weer eens. Ruth zou Lover come back to me gaan zingen. Dit nummer heeft een langzaam intro. Het intro is niet groter dan een grote inademing om hierna te starten met zingen. Binnen deze inademing lukt het Hans om zo’n mooie sfeer neer te zetten, de verstilde sfeer van een tot rust gekomen zomerdag. Knap vind ik dat, heel knap en mij had hij ermee te pakken.

RKF-blog #2-5 (slot): "Nu moet de duizelingwekkende hoeveelheid nootjes er uit komen"

De Radio Kamer Filharmonie gaf op vrijdag 11 november 2011 een concert in het Muziekgebouw aan 't IJ met louter hedendaagse werken, van György Ligeti's Melodien tot Heinz K. Grubers Zeitfluren. Een van de hoogtepunten was verder het ontroerende Catcerto van Mindaugas Piecaitis, met zijn eigen kat achter de piano. De musici van de RKF deden verslag. (> meer informatie over het concert)

door Marjolijn Oonk, 2e viool

Wat ligt het Muziekgebouw aan ’t IJ er weer prachtig bij in de late novemberzon. We repeteren nog flink twee uur in de concertzaal. Het dak wordt omhoog getild met kreunende geluiden: om de akoestiek te verbeteren; maar alle nootjes beginnen te zwemmen volgens de geluidstechniek, dus het dak kreunt weer naar beneden. Na een pauze om te eten, te drinken, je om te kleden (“is dit jasje te gekreukt? Ja, trek toch maar aan”) en je geestelijk en instrumentaal voor te bereiden, begint het concert. Nu moet de duizelingwekkende hoeveelheid nootjes er uit komen.

Dirigent Schønwandt vuurt ons aan en swingt het ritme. Ik heb weinig gelegenheid voor een totaalbeeld, ik moet tellen, nootjes lezen, bijhouden waar mijn buurvrouw is, waar de aanvoerder is (zo te zien), waar de dirigent is. Zou het publiek genieten? In de pauze hoor ik enthousiaste reacties. Het is ook bijzonder dat de componiste Chin bij het concert is. Tijdens het Catcerto hoor ik een vertederd lachen uit de zaal komen. Het laatste stuk, van HK Gruber, is dit keer mijn lieveling. Allerlei mooie Duitse woorden als Sehnsucht en schwärmen wellen bij mij op. Ik voel grote vrijheid tijdens het toch precies spelen van de swingende nootjes, het drumstel maakt van het orkest opeens een bigband. Leuk orkest, de Radio Kamer Filharmonie...

> RKF-blog 2-4: "Dat zo'n klein vrouwtje zo'n berg met noten kan produceren!"
> RKF-blog 2-3: "Kat Nora; eat your heart out!"
> RKF-blog 2-2: "Schønwandt geeft een teken als de tubaïst blauw aanloopt"
> RKF-blog 2-1: "We vliegen nog regelmatig uit de bocht!"

RKF-blog #2-4: "Dat zo'n klein vrouwtje zo'n berg met noten kan produceren!"

De Radio Kamer Filharmonie geeft op vrijdag 11 november 2011 een concert in het Muziekgebouw aan 't IJ met louter hedendaagse werken, van György Ligeti's Melodien tot Heinz K. Grubers Zeitfluren. Een van de hoogtepunten is verder het ontroerende Catcerto van Mindaugas Piecaitis, met zijn eigen kat achter de piano. De musici van de RKF doen verslag. (> meer informatie over het concert)

door violiste Josje ter Haar

We waren zeer vereerd dat Unsuk Chin vandaag aanwezig was bij de laatste repetitie van haar Pianoconcert nr. 1. Na elk van de vier delen dook Schønwandt even met haar in de partituur voor haar commentaar. De meeste aanwijzingen gingen over dynamiek: zo wil ze bijvoorbeeld de mandoline op veel plaatsen beter horen en moet de grote trom met een grotere brush geborsteld worden. Zo krijgt de hele pointillistische partituur (observatie van Schønwandt) nog iets meer reliëf. Onze chef complimenteerde ons met het spelen van de zeer veeleisende partijen en zei dat hij bijna verbaasd is dat zo'n klein vrouwtje zo'n berg met noten kan produceren!

Na het repeteren van het werk van Campo, Gruber en Ligeti kregen we bezoek van Mindaugas Picaitis, de Litouwse componist van het inmiddels tot camp verheven Catcerto. Tot onze verrassing mochten we met het hele strijkorkest aanschuiven (eerst speelden alleen de aanvoerders dit stuk.) Je kunt niet anders dan met een grote glimlach kijken naar de als solist optredende poes...

Wij zijn klaar voor de uitvoering van een bijzonder en afwisselend programma. Het wordt een interessante avond!

> RKF-blog 2-3: "Kat Nora; eat your heart out!"
> RKF-blog 2-2: "Schønwandt geeft een teken als de tubaïst blauw aanloopt"
> RKF-blog 2-1: "We vliegen nog regelmatig uit de bocht!"

RKF-blog 2-3: "Kat Nora; eat your heart out!"

De Radio Kamer Filharmonie geeft op vrijdag 11 november 2011 een concert in het Muziekgebouw aan 't IJ met louter hedendaagse werken, van György Ligeti's Melodien tot Heinz K. Grubers Zeitfluren. Een van de hoogtepunten is verder het ontroerende Catcerto van Mindaugas Piecaitis, met zijn eigen kat achter de piano. De musici van de RKF doen verslag. (> meer informatie over het concert)

door Gijs Leenaars, assistent-dirigent

KINDEREN EN DIEREN

Dag drie van een heel bijzonder programma. Vandaag voor het eerst het pianoconcert van Chin met solist: de fabelachtige pianist Rolf Hind, die het stuk 14 jaar geleden in première bracht.
Hij blijkt heel trefzeker en straalt uit dat het stuk voor hem een repertoirestuk is (kat Nora; eat your heart out!). In de koffiepauze waarschuwt hij dan ook voor de adviezen die componiste Unsuk Chin morgen waarschijnlijk zal geven: louder and faster. En dat terwijl we hier en daar toch echt al op de grens van het haalbare zitten; zowel voor het orkest als voor de pianist.

Na de pauze komt Ligeti’s klassieker Melodien aan bod, waarbij het orkest voor de gelegenheid uitgebreid is met scholieren. Ze staan in twee- en drietallen opgesteld tussen de instrumentgroepen om het stuk ‘van binnenuit’ te kunnen beluisteren. Dat luisteren lukt bij de één beter dan bij de ander, zo is duidelijk te zien.
Ik probeer me voor te stellen wat ik van dit stuk had gevonden als ik het op hun leeftijd had gehoord. Het is bepaald geen Peter en de Wolf en heeft ook niet de aanstekelijkheid van bijvoorbeeld Strawinsky, die zelf zijn muziek het meest geschikt achtte voor ‘kinderen en dieren’.
Het grappige is dat ik het stuk deze week zelf óók voor het eerst live hoor. Het maakt op mij meteen de indruk van een stuk dat de toets van de tijd ook in de 21e eeuw glansrijk zal doorstaan.
Fijn, dan kunnen die kinderen het over een jaar of 20 nog een keer beluisteren als ze net zo oud zijn als ik, wanneer kat Nora niet meer is, en geen mens meer twijfelt aan het belang van muziek. Voor ons, voor dieren en kinderen.

> RKF-blog 2-2: "Schønwandt geeft een teken als de tubaïst blauw aanloopt"
> RKF-blog 2-1: "We vliegen nog regelmatig uit de bocht!"

RKF-blog 2-2: "Schønwandt geeft een teken als de tubaïst blauw aanloopt"

De Radio Kamer Filharmonie geeft op vrijdag 11 november 2011 een concert in het Muziekgebouw aan 't IJ met louter hedendaagse werken, van György Ligeti's Melodien tot Heinz K. Grubers Zeitfluren. Een van de hoogtepunten is verder het ontroerende Catcerto van Mindaugas Piecaitis, met zijn eigen kat achter de piano. De musici van de RKF doen verslag. (> meer informatie over het concert)

door Marjolijn Oonk, 2e viool

Gisteravond draaiden we thuis muziek van HK Gruber. Hij zong zelf, cabaretachtige muziek, Berlijn jaren ’30. Op de achtergrond klonk het orkest als een dicht weefsel maar swingend, duidelijk familie van het tweede deel van Zeitfluren. Die verwantschap met de lichte muziek wekt wel misverstanden bij de musici. De blazers en de slagwerkers zijn al weken bezig met hun moeilijke noten, steeds een streepje meer op de metronoom, maar het voorgeschreven tempo lijkt onhaalbaar. En dan zegt dirigent Schønwandt op de eerste repetitie: “Easy music!” Het is dus moeilijk om te spelen, maar het moet gemakkelijk, swingend, virtuoos klinken.

Bij Melodien van Ligeti ontstaat er ook een grappige verwarring. De componist schrijft in de fluitpartij dat een slotnoot zo lang duurt als je adem hebt, dus de fluitiste speelt vol overtuiging door. Dan blijkt dat de tuba met haar meedoet en daar is je adem echt sneller op... Schønwandt spreekt af dat hij een teken zal geven als de tubaïst blauw aanloopt.

In het Catcerto begeleidt een piepklein orkestje de solist: de kat op een filmpje. Ik blijf nog even kijken. Het valt nog niet mee om de kat goed te begeleiden, gelukkig kijkt de kat goed naar de dirigent...

> RKF-blog 2-1: "We vliegen nog regelmatig uit de bocht!"

RKF-blog 2-1: "We vliegen nog regelmatig uit de bocht!"

De Radio Kamer Filharmonie geeft op vrijdag 11 november 2011 een concert in het Muziekgebouw aan 't IJ met louter hedendaagse werken, van György Ligeti's Melodien tot Heinz K. Grubers Zeitfluren. Een van de hoogtepunten is verder het ontroerende Catcerto van Mindaugas Piecaitis, met zijn eigen kat achter de piano. De musici van de RKF doen verslag. (> meer informatie over het concert)

door violiste Josje ter Haar

Afgelopen zaterdag hadden wij als strijkers een lange pauze tussen de voorrepetitie en de uitvoering van Schönbergs Verklärte Nacht. Kwam dat even goed van pas! Overal in het Concertgebouw kon je fanatiek studerende strijkers horen en iedereen had het over de enorme berg noten die we deze week voor de boeg hebben. Er staan vijf zeer arbeidsintensieve stukken op het programma en we hebben een compleet boekwerk bij ons.

Als je een 20e-eeuws programma speelt is het altijd leuk om 's morgens de studio binnen te komen, want daar staan dan meestal een paar flinke slagwerkopstellingen klaar. Ik heb ooit nog een jaar bijvak slagwerk gedaan en dus word ik daar altijd erg vrolijk van. Ook heb ik al een mandoline gesignaleerd, ik ben nieuwsgierig wat er nog meer voorbij komt aan instrumenten.

Wij mopperen wel als tutti's, maar onze concertmeester Nadia heeft in het pianoconcert nog bijna een heel vioolconcert te verhapstukken. Echt een hele virtuoze partij. Ik hoop dat het baby'tje in de buik meegeniet!

We sluiten de eerste repetitie af met het snelle, swingende tweede deel van H.K. Gruber's Zeitfluren. Volgens onze chefdirigent Michael Schønwandt zitten we nog ver onder het tempo, maar desondanks vliegen we nog regelmatig uit de bocht! En het moeilijkste stuk van het programma hebben we nog niet eens gehad. Ik verheug me erg op Ligeti's Melodien. Morgen verder.