Metropole Orkest op tournee met Tori Amos - Berlijn

door cellist Jascha Albracht

Na een adempauze van tien dagen verzamelt het orkest zich op 15 oktober om het laatste concert van de Tori-Tour te realiseren. Plaatst van handeling: Berlijn. De reis geschiedt dit keer per trein vanaf Amersfoort. Voor mij persoonlijk een leuk idee: op de fiets naar het station in mijn woonplaats en dan de rechtstreekse trein naar Berlijn nemen. Mijn cello wordt (heel luxe) vervoerd met het orkesttransport. Gelukkig is het ditmaal niet (zoals in Brussel en Londen) meteen vanuit de reizigersstoel de concertzaal in. We hebben een etmaal om de stad te zien. Een geweldige meevaller!

De volgende dag neem ik voor aanvang van de soundcheck op de Potsdammer Platz in een van de gloednieuwe gebouwen de snelste lift van Europa naar een 'Panorama Punkt'. Het gebouw doet mij enigszins denken aan het beroemde Flat Iron building in New York, met de enorme punthoek aan de voorkant. Vanaf het panorama dak heb je een aardig uitzicht over de stad. Een mooie gelegenheid om alvast een blik te werpen op de Philharmonie, de zaal waar we zullen optreden (zie foto). De Philharmonie is een interessant doch merkwaardig bouwsel. Het stamt uit 1963 en was voor die tijd enorm revolutionair. Het logo van de Berliner geeft een hint hoe het is geconstrueerd: alles heeft te maken met dodecaëders, vijfhoeken (zie foto). Het resulteert in een ietwat chaotisch aandoend gebouw met heel veel hoeken en vlakken. In de zaal resulteert dat in publiek dat gesitueerd is helemaal rondom het podium, àla het oude Vredenburg. Het meest vreemde is echter wel dat het geen zaal is die je verwacht bij een legendarische orkest als de Berliner Philharmoniker. Ik merk dat ik bevooroordeeld ben vanwege het Concertgebouw(orkest). Emile Visser (onze aanvoerder cello, die er gelukkig nu wel bij is) verwoord het eigenlijk nog het mooiste als hij in de kleedkamer zich afvraagt: "Welk orkest speelt er eigenlijk doorgaans in deze zaal?" Nou, de prestigieuze Berliner dus! Dat had hij in het geheel niet gedacht...

De aanblik van de Philharmonie met op de achtergrond de herfstkleurende bos vanaf 100 meter hoogte is echter wel een schitterend gezicht. Later op de dag als het al donker is wandel ik opnieuw naar de Potsdammer Platz om nu te genieten van het Licht-festival, dat deze weken in Berlijn plaatsvindt. Nu is het panoramagebouw zelf het middelpunt van de visuele aandacht. Op het gebouw worden via enorme lichtbundels kunstzinnige creaties geprojecteerd. Even verderop ontwaar ik ook via lichtprojectie een reusachtige aankondiging van de nieuwste James Bond film Skyfall; niet toevallig ook het volgende project van het Metropole (concert bij de prémiere in Tuschinski eind oktober). Er is veel over te doen, want het is een concert in kleine bezetting. Met name de tutti strijkers zijn 'not amused' omdat ze worden vervangen door een synthesizer. Velen zien hierin een voorbode van het door menig musicus gevreesde orkest nieuwe stijl van ZZP-ers in flexibele (lees: kleinere) bezetting' Voorlopig is het echter nog genieten, want dit project geschiedt juist met extra veel strijkers, ten behoeve van de vol klinkende arrangementen van John Philip Shenale.

Over James Bond gesproken: later op de avond zie ik tijdens het concert een Russische toehoorder die op rij 1 zit en bij de opkomst van Tori in aanbidding een spandoek ontrolt met de tekst 'From Russia with love'. Om het meteen daarna theatraal te laten vallen en keihard te applaudisseren.

Ik wandel na afloop van de soundcheck nog even de zaal in en zie Erik Winkelmann vol trots met zijn contrabas poseren voor een foto. Het is toch de zaal van de Berliner Philharmoniker! Bij aanvang van het concert vraag ik hem; "Je debuut in de Philharmonie?" Het is zijn collega Arend Liefkes die antwoord geeft: "Debuut? Afscheid zal je bedoelen!", daarmee nogal cynisch refererend aan de dreigende ondergang van het Metropole Orkest. Later neemt Tori Amos het woord 'bittersweet' in de mond, als ze aan het publiek uitlegt dat dit het laatste concert van de tour is. Waarschijnlijk realiseert ze zich op dat moment niet dat deze term voor veel orkestleden een veel diepere lading heeft. We zijn ons allemaal pijnlijk bewust dat dit het laatste echte Metropole-seizoen is. In augustus worden we ontslagen. Het huidige systeem vervalt en de toekomst is ongewis. 'Bittersweet' is in deze context gevoelsmatig dus bepaald geen oppervlakkig beleefd gevoel. Ik ervaar het seizoen in ieder geval ongelofelijk intensief, als ware het een soort vooruitgesnelde weemoed.

Ook in Berlijn is Tori onverminderd populair, als je mag afgaan op de zeer goed gevulde en redelijk uitzinnige zaal. Tori is in zeer goeden doen. Ze heeft in Duitsland net een vrij prestigieuze prijs in ontvangst genomen, (de ECHO award) en ook het concert in Warschau is enorm goed verlopen. In de wandelgangen hoor ik rondzoemen dat het Pools Radio Orkest geweldig gespeeld heeft. Bij bestudering van de setlist in de map met partijen zie ik echter dat de twee moeilijkste stukken met ferme hand zijn doorgestreept. Dat was ondanks de inzet van zeer kundige klassieke Poolse strijkers toch wel teveel van het goede. Ook het percussie aandeel - in ons orkest meer dan uitmuntend en charismatisch uitgevoerd door Eddy Koopman en Frank Wardenier - was in Polen nogal problematisch. Jules mompelt gekscherend iets over een dame met blonde pruik en bril met jampotglazen die hij op vriendelijke wijze maande om maar liever niet iets met de shaker te gaan doen. Nou ja, juist op ritmisch gebied heb je als Metropole Orkest natuurlijk ook een reputatie hoog te houden nietwaar? Ik ben blij voor onze collega's dat het in Warschau zo goed gegaan is!

Hier in Berlijn is het overigens heerlijk spelen in de grote zaal. Het geluid is geweldig. Dit is niet in de laatste plaats te danken aan de geluidsapparatuur van Tori's crew, die het duurste van het duurst schijnt te zijn en werkelijk alles mogelijk maakt. Of het door het door mij zojuist bewonderde lichtprojectiefestival komt of toeval is weet ik niet, maar de zaal onthult nog een mooi onbedoeld monodramatisch schouwspel rechtsboven achterin op het plafond. Via een wonderlijke lichtreflectie is dirigent Jules te zien als een soort eendimensionale schaduwspeler die een mimespel opvoert door middel van zijn dirigeerbewegingen. Op de sporadische momenten dat ik mijn partijen uitwendig kan spelen staar ik dan ook stiekem de zaal in; zonder daarbij dus de dirigent uit het oog te verliezen!

Ook in deze zaal worden we als ensemble luid bejubeld na afloop. Dat is en blijft een magisch moment waarop ik me altijd bewust realiseer hoe trots ik ben op ons orkest. Leuk moment is bij deze optredens ook altijd de vraag van diverse naar voren gesnelde toehoorders om een setlijst van het optreden. Voor ons een kleine moeite om aan te voldoen en ik deel er drie uit aan dolgelukkige fans. Feest na afloop: Het MCO trakteert in de hotellobby. Sommige orkestleden rollen vrij snel hun bed in maar de meeste mensen maken dankbaar gebruik van dit gebaar. De enige die niet echt blij is: het barmeisje. Arm kind, ze wordt overspoeld met bestellingen. Symbolisch genoeg steekt de financiële man van het MCO, Jaap Vos, de helpende hand toe door geroutineerd de biertap te bedienen. En zo eindigt de voorlopig laatste internationale tournee met mooie ervaringen en herinneringen. Over twee dagen wacht een (wederom) belangrijke orkestvergadering over de ongewisse toekomst van het orkest.

> Dag 1: "Ik hoor wat gezucht en gesteun in de cellogroep"
> Dag 2: "In de pauze vraag ik aan Tori of ze dit instrument al lang heeft"
> Dag 3: "Tori doet verschrikt haar oren dicht. Veel te hoog!"
> Dag 5: "Daar komt op een onverwachte manier haar enorme talent bovendrijven"
> Dag 6: "Touren met Tori is echt een geweldige belevenis"
> Dag 7: "Laten we met z'n allen gaan luisteren in Warschau"
> Dag 8: "We zetten de sokken erin en racen naar Dover"